Jan Adema van IdFrm in Leeuwarden is een specialist in goed licht. Ontwerper, adviseur en leverancier. En ontwikkelaar van nieuwe lichttechnologie en technieken. Over de nieuwste generatie LED wordt Jan Adema na 30 jaar in het licht echt vrolijk. ,,Dit zijn de stappen naar grote besparingen en circulariteit.”
,,We zijn volop bezig met de volgende fase van LED. Stel je voor: de eerste generatie LEDlampen bespaarde zo’n 50 tot 70 procent energie. Nu gaan we daar nog eens zo’n 30 procent van afhalen. Nu komen we ergens!” Het enthousiasme van Jan Adema van IdFrm in Leeuwarden is aanstekelijk. En begrijpelijk. ,,Het gaat om de enorme stappen die we maken en kunnen maken. En dan praat ik niet alleen over de hoeveelheden energie die je met deze generatie LED kunt besparen, maar ook met de grondstoffen, met armaturen, met gewicht die je bespaart. Realiseer je alleen dat als we vroeger een fabriekshal of scholencomplex inrichten met een nieuw lichtplan, je zo een halve vrachtwagen nodig had. Nu kom je met je eigen auto. Tegelijk: de hoeveelheid lichtopbrengst die je nu realiseert met deze minieme componenten is werkelijk uniek. We begonnen ooit op 70 Lumen (het meetgetal voor de lichtopbrengst) per watt, dat is nu veelal 140, maar wij zitten met onze nieuwste producten op 215 Lumen per watt. En deze generatie LED gaat ook weer veel langer mee: zo’n 100.000 uur! En het mooie is dat we nu ook echt naar andere armaturen kunnen overstappen. Kijk, dit bedoel ik!”
Meer ontwikkeling, meer besparing
Op tafel ligt een eenvoudige armatuur van zo’n anderhalve meter lengte voorzien van LEDstrips. Het blijkt een verrassend lichte constructie. ,,Uit de 3d printer”, lacht Jan Adema. ,,Dat is waar ik vrolijk van word. Want onze nieuwe generaties LED kennen vrijwel geen warmte- afgifte meer. En omdat die strips zo koel blijven, betekent het dat je armaturen van heel andere materialen dan bijvoorbeeld staal kunt maken, bijvoorbeeld zoiets als dit uit een 3d printer gevormd met gerecyclede kunststof. Het is de volgende stap naar volledig hergebruik en circulariteit. Het een maakt ook het ander in de keten mogelijk, dat is het mooie van deze ontwikkeling.”
‘Neem de tijd voor licht, of de aanleiding nieuwbouw of renovatie is, de noodzaak van besparen of jouw volgende stap in de verduurzaming van bedrijf of organisatie’
De lol van het ontwikkelen zit Jan Adema in het bloed. Met zijn grote expertise en ervaring in licht en armaturen ontdekt hij met IdFrm steeds vaker verrassende toepassingen van licht. ,,Zo ontwikkelden we in coronatijd, geïnspireerd door de toename van het thuiswerken, het Direct HeatLight System, een combinatie van infraroodverwarming en LED- licht in een paneel. Duurzaam, effectief en gebruiksvriendelijk in ruimten die niet per se de hele dag gebruikt worden. Nu zitten we middenin een energiecrisis waar veel ondernemers, organisaties en verenigingen veel kritischer moeten kijken naar waar ze kunnen besparen. Daar komt dan nog het wettelijk einde van de TL- buizen vanaf september 2023 bij. De hamvraag is natuurlijk, wat er kan in jouw situatie. Wat brandt er nu, hoelang brandt de verlichting, wat verbruik je? Gaat het om productieruimte, om kantoren, studieruimte, een collegezaal of een kantine. Wat zijn je service- en onderhoudskosten? Met 100.000 branduren gaat ook dat er weer anders uit zien. Meer lichtopbrengst, minder energieverbruik, minder onderhoud. Het enige voordeel van deze tijd is, dat ik niet meer hoef uit te leggen hoe wezenlijk besparen is, voor het klimaat, onze werk- en leefomgeving en je eigen portemonnee. En al het andere: wat betekent goed licht voor bijvoorbeeld de concentratie van je leerlingen, voor de productiviteit van je mensen, voor hun welzijn en welbevinden, voor de sfeer? Licht doet heel veel binnen de total cost of ownership, om het even zo uit te drukken.”
Licht dat past bij gebruik en budget
,,Neem de tijd voor licht, of de aanleiding nieuwbouw of renovatie is, de noodzaak van besparen of jouw volgende stap in de verduurzaming van bedrijf of organisatie. Licht is een vak en dat is voor mij iets heel anders dan een paar dozen lampen schuiven. Het gaat om goed advies en aansluitend een lichtplan in DIALux waarbij we licht en techniek inzetten dat past bij het gebruik en het budget. Aan de hand daarvan produceren en leveren we de lichtapplicatie.”
Met goed licht samen stappen zetten naar energietransitie en circulariteit. Het komt door de jaren heen steeds vaker terug in het betoog van Jan Adema. ,,We zijn al jaren bezig met energietransitie, maar het mooie is dat je met iedere ontwikkeling weer dichterbij enorme besparingen komt. Je weet: wat je niet verbruikt, hoef je niet te besparen, maar ook niet te maken, niet te monteren, niet te vervoeren. In de ontwikkeling naar goed licht valt dus heel veel te besparen, veel meer dan energie en kosten alleen. En: wij produceren onze producten gewoon hier om de hoek. Lokaal licht zogezegd. En dat is niet alleen telkens weer een stapje naar meer werkgelegenheid, maar lokaal produceren kost ook weer minder in transport, in brandstoffen, in uitstoot en noem maar op.”
Goed licht in bedrijfsruimten, stelt Jan Adema, is vooral een kwestie van luisteren en samen aan uitdagingen werken. ,,En het moet je natuurlijk gegund worden. Wat ik daarom ook bijzonder vind, is dat we bij Mediahuis Noord op de eerste etage een compleet nieuw lichtplan mochten ontwerpen en leveren. Dat maakt me trots en blij: gewoon lokaal met elkaar mooie dingen doen die er toe doen.”
