Het Centrum voor Obesitas Noord-Nederland is al 20 jaar gespecialiseerd in mensen met ernstig overgewicht. Een maagverkleinende operatie in combinatie met een gezonde leefstijl, maakt het mogelijk om af te vallen naar een gezonder gewicht. ,,Waar het om gaat is dat je mensen helpt om gezond ouder te worden.”
Helpen bij een leefstijl om gezonder ouder te worden. Dat is waar het eigenlijk om draait binnen het Centrum voor Obesitas Noord-Nederland, gevestigd in het Leeuwarder MCL. De nadelige effecten van corona zijn voor het Centrum voorbij en er zijn geen wachtlijsten meer. ,,Door een duidelijke afname van gewicht, boeken mensen de eerste belangrijke stap voor hun gezondheid. Ernstig overgewicht heeft namelijk een groot negatief effect op allerlei functies in het lichaam. Door die stap naar duidelijke gewichtsafname, zet je ook direct een rem op andere kwalen en ziektebeelden. De verstoringen van ernstig overgewicht op het hele lichaam is enorm. Dat wil je tot staan brengen. Daarom is het van zo groot belang om de patiënten naar een gezondere levensstijl te begeleiden. Het gaat er om ze te leren hoe ze dat gewichtsverlies uit de eerste fase kunnen vasthouden en uiteindelijk ook in staat zijn om levensstijl aan te passen en hun primaire reactie naar verkeerde voeding te onderdrukken. En geloof maar dat die primaire reactie diep verankerd zit, het zit in onze genen om als het even kan meer voedsel in te nemen voor slechte tijden. En de voedingsketen zoals wij die kennen, is ingesteld op het bevredigen van die primaire behoefte”, zegt specialist Ewoud Jutte.
Overgewicht is hardnekkig
Het succes van Centrum voor Obesitas Noord-Nederland, zeggen hij en verpleegkundig specialist Willy Burger, zit in het centraal stellen van de patiënt met ernstig overgewicht, in 20 jaar ervaring en in de toenemende kennis. Willy Burger: ,,Wij begeleiden mensen gedurende het hele traject. In de maanden voor de operatie en in de jaren na de operatie. Voor we iemand opereren is er een uitgebreide intake geweest en wordt iemand gescreend door een internist, diëtist en psycholoog. Voor we opereren kijken we of iemand al zover is om die verandering in levensstijl ook te maken. Een maagverkleinende operatie heeft nogal wat gevolgen, fysiek en mentaal en daar moet je mensen op voorbereiden. Na de operatie begeleiden we mensen twee jaar lang intensief om te zorgen dat ze hun nieuwe gewicht vasthouden. Daarna volgt nog een periode van drie jaar, waarin we er – naast de jaarlijkse controles – voor ze zijn als er toch een probleem is. Om te zorgen dat we ook letterlijk zo dicht mogelijk bij de patiënt kunnen zijn, hebben we naast het MCL nog drie poliklinieken in Marum, Emmeloord en Musselkanaal, waar mensen tijdens de begeleiding naar toe kunnen zodat ze niet altijd naar Leeuwarden hoeven te reizen. Door zelf dichter in de leefomgeving van mensen te werken, leer je meer en sneller over wat hun omgeving betekent voor hun leefstijl. Zeker bij families waar, soms al generaties, al veel overgewicht voorkomt. Door de netwerken rondom die patiënten te leren kennen, kun je met elkaar kijken waar je positief kunt bijdragen. Het gaat er om vertrouwen te geven, aandacht te hebben, sociale netwerken te leren kennen en leren begrijpen waarom ernstig overgewicht zo hardnekkig kan zijn voor sommige mensen.”
Meer kennis, meer resultaat
In twintig jaar is er al veel veranderd, zeggen de experts. In de manier van behandelen, in de tijdsduur van de behandeling en het inzicht. Hoe komen mensen aan overgewicht, welke rol spelen leefomstandigheden, sociale omgeving, netwerk, afkomst, jeugdtrauma’s, armoede, voedingspatronen, voedsel. En wat zijn juist voor mensen met overgewicht, de nadelige gevolgen van voortdurend diëten volgen? Ewoud Jutte: ,,Iedere dag leren we meer. We doen zelf wetenschappelijk onderzoek, we volgen de ontwikkelingen. Daarom zijn we ook blij met de toenemende aandacht voor voeding. Vanuit gezonder ouder worden, mogen we op basis van onderzoek stellen dat het van belang is zoveel mogelijk onbewerkt voedsel te eten en zoveel mogelijk plantaardig. Dat gegeven speelt een belangrijke rol in de andere leefstijl, die overigens niet alleen over andere voeding en meer bewegen gaat. Minder stress en beter slapen helpen daarbij enorm. Stress is een belangrijke factor als het gaat om behoeftevervulling van ongezond eten dat in hoge mate bestaat uit te veel suikers en vetten. Beter slapen hoort er net zo bij, omdat je lichaam dan beter functioneert bij voedselverwerking, maar ook beter toegerust is om stress te verwerken. Dat je dan een doel in je leven hebt om voor op te staan, is net zo wezenlijk. Het verlengt je levensverwachting. Zo is er een groot aantal factoren, stoffen en processen in het lichaam, waarvan we steeds beter leren inzien, welk effect zij hebben op ernstig overgewicht. We kunnen daarbij ook veel leren van mensen in de zogeheten vijf Blue Zones op de wereld, de plekken waar mensen langer en gezonder leven dan elders.” Willy Burger: ,,Zo weten we ook steeds meer over de nadelige gevolgen van diëten.
Veel van onze patiënten hebben al zoveel geprobeerd, dat ze ten einde raad zijn. Onderzoek toont bovendien aan dat het cynische effect van dat diëten, zeker bij die groep, juist averechts werkt. Het lichaam wordt in de loop der tijd alleen maar geprikkeld om meer te nemen in plaats van minder, om te voldoen aan de behoefte die diep in de genen verankerd zit. Als we dan uiteindelijk toe werken naar die operatie en dat achter de rug is, hebben we ze het zetje gegeven dat nodig is eindelijk toe te werken naar een andere leefstijl.”
Manipulatie prikkelt primaire behoefte
Niet eenvoudig, want alleen al onze westerse voedingspatronen zijn zeer nadelig voor mensen die toch al vatbaar zijn voor overgewicht. Ewoud Jutte: ,,Het is niet alleen de samenstelling van ons voedsel en de verontrustende hoeveelheid momenten en locaties waarop het verkrijgbaar is. Daarnaast speelt manipulatie van de consument door industrie en retail een grote rol. De hele marketing is bedoeld om voortdurend die primaire behoefte te prikkelen. Het zou enorm helpen als we daar anders mee zouden omgaan. Het heeft alles te maken met al dan niet gezonder ouder kunnen worden. Hoe meer we daar met z’n allen aan werken, hoe beter. Voor ons welzijn, voor een gezonder, gelukkiger en langer leven en voor het in de hand houden van zorgkosten.”
