De wereld verandert. Duurzaam klinkt inmiddels overal in door. Ook in het recht, ziet Karin Faber van het gelijknamige kantoor in Heerenveen. „Wat al enkele decennia geleden door de overheid als beleid is ingezet, wordt nu ook de juridische werkelijkheid”.
Het is maar een van de vele berichten in de media die vorige week opdook. Als eerste provincie in ons land heeft Overijssel bouwprojecten opgeschort die mogelijk werden gemaakt doordat opdrachtgevers rechten van derden hadden gekocht om stikstof uit te stoten. De gevolgen van de besluitvorming van de provincie is nog niet te overzien. Het gevolg kan zijn dat strepen worden gezet door vele bouwprojecten. Een ander helder voorbeeld waarbij de factor duurzaam een rol speelt, is de wettelijk opgelegde verplichting tot verduurzaming van kantoorgebouwen naar Energielabel C per 1 januari 2023.
Bedrijven en burgers willen vooral graag weten waar ze aan toe zijn: duidelijkheid. Het vertaald zich naar de advocaat die gespecialiseerd is in bestuursrecht vaak in vragen als: Verandert er iets voor mij en wat dan precies?
Duurzaamheid verankerd?
Karin Faber van Faber Advocatenkantoor in Heerenveen is gespecialiseerd in bestuursrecht, waar milieurecht een wezenlijk onderdeel van is. Overal waar de overheid een besluit neemt- denk aan bestemmingsplannen en vergunningen- valt onder dat brede thema Bestuursrecht. Voor bedrijf en burger veelal een doolhof. Komt de factor duurzaam uit de lucht vallen? Karin Faber: „Nee hoor, dat lijkt misschien zo, maar veel van wat er nu speelt, is een uitvloeisel van afspraken die al in de jaren negentig zijn gemaakt op internationaal niveau (waaronder in het VNklimaatverdrag). Duurzaam, zo mag je wel stellen, zal dus in steeds meer kwesties een doorslaggevende rol spelen, omdat onze nationale overheid nu eenmaal afspraken heeft gemaakt op internationaal niveau. En om die politieke keuzes kracht bij te zetten wordt dat beleid ondersteund met overheidsinvesteringen en allerlei subsidies.”
Uit voornoemde afspraken vloeien verplichtingen voort. Sommige zaken daar zijn we het met elkaar over eens, denk aan het principe de vervuiler betaalt. Sommige verplichtingen daar wordt nog over gediscussieerd. Met de Urgenda-uitspraak is bijvoorbeeld voor het eerst vast komen te staan dat er voor de overheid ook een positieve verplichting is om co2 uitstoot naar beneden te brengen. Het is derhalve denkbaar dat vaker overheden, bedrijven en burgers, hun strijd voeren voor de rechter over wat wel en niet zou mogen en wat daarbij verwacht mag worden van een overheid.”
Nieuwe wetgeving
Tegelijkertijd is de invoering van de Omgevingswet wederom vertraagd, zo maakte het kabinet op 1 februari bekend. De wet zou op 1 juli ingaan, maar omdat gemeenten, provincies, waterschappen en bedrijven te veel moeite hebben met de digitale slag die gemaakt moet worden, wordt de wet later dit jaar of in 2023 ingevoerd. Karin Faber: „De nieuwe Omgevingswet stoelt op een goede gedachte: maak één loket voor aanvragen die veranderingen beogen in de omgeving, of het nu om oprichting van een bouwwerk, woningbouwproject, windmolenpark, fietspad of een dakkapel gaat. Het is aan de betrokken overheid om aan alle belangen die betrokken zijn bij de aanvraag te toetsen; staan niet alle vakjes op groen, dan kan de vergunningverlening niet plaatsvinden. Dit voorkomt verrassingen die bedrijven en burgers nu ondervinden bij het aanvragen van een vergunning. Zo bezien een logische stap die projecten versnelt en vereenvoudigt.
De nieuwe Wet vervangt tientallen wetten en regelingen. Het bundelt alle vergunningenstelsels onder één dak voor de leefomgeving, ook alles dat annex is met milieu en duurzaam, dus de Wet Milieubeheer, de WABO (Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht), Ontgrondingenwet en Tracéwet. Het is een ambitieuze wet, want per gemeente wordt een bestemmingsplan vastgesteld. Voorts komen er meer bevoegdheden bij gemeenten te liggen. Daardoor is er theoretisch gezien besluitvorming mogelijk waarbij meer en beter rekening wordt gehouden met de burger, want die kiest de gemeenteraad die het bestemmingsplan vaststelt. Wat ik wel voorzie, is dat er meer verschil tussen gemeenten gaat ontstaan. Zo zal de ene gemeente meer groene ambitie hebben dan een andere. Dit zal zich vertalen in een andere invulling van de (openbare) ruimte per gemeente, waar de Omgevingswet op toeziet.”
Met de ontwikkelingen op het terrein van het milieu en duurzaamheid is het zaak voor bedrijven en burgers om met deze ontwikkelingen rekening te houden. En dus zal ook de advocaat vaker worden ingeschakeld om de rechtmatigheid van wat wordt vereist, te toetsen.
