De wereld van water verbinden met het mbo. Zorgen voor nieuwe kennis en goed opgeleide vakmensen. CIV Water in Leeuwarden is na bijna tien jaar een erkende vernieuwer en verbinder geworden. Pieter Hoekstra over de omslag in denken over water en de noodzaak van wendbare vakmensen.
„Het denken over water is volstrekt veranderd. We waren in Nederland gewend geraakt aan de strijd tegen het water, zorgen dat je water buiten de deur houdt. Nu kijken we naar hele andere fenomenen, zoals droogte, verzilting en hoe hou je water juist vast. Het vergt anders denken en ook heel anders opleiden van mensen. Kennis halen uit de praktijk. We hebben nieuwe vakmensen nodig de komende jaren en de mensen die al ‘in en met het water’ werken, en hen ook meenemen in die omslag in het denken . Het vergt een andere mindset, skills en competenties.” Pieter Hoekstra is in 2023 tien jaar onderweg met CIV Water gevestigd op de Leeuwarder WaterCampus. Een innovatief ecosysteem dat onderzoek, educatie en kennis op het gebied van water en watertechnologie samenbrengt. Het Centrum voor Innovatief Vakmanschap op het gebied van water heeft zich geworteld in een breed netwerk van overheden, kennisinstellingen en bedrijven. CIV Water richt zich op de ontwikkeling van jongeren en werkenden tot wendbaar vakman door te werken aan kennis en vaardigheden, houding en gedrag.
Onderwijsvernieuwing
„We stellen ons en onze partners voortdurend de vraag: waar is behoefte aan? Van daaruit starten we ontwikkeltrajecten. Voor het mbo-onderwijs op het gebied van water, voor het bedrijfsleven maatwerkopleidingen zoals deeltijd- opleidingen, cursussen en trainingen en het delen van kennis in onze watercommunity. Onze basis was en is de wens om onderwijs en bedrijfsleven beter te laten samenwerken. Dat is gestart met MBO Life Sciences (de samenwerking tussen Friesland College en Aeres (voormalig Nordwin College), Wetterskip Fryslân, Vitens en WLN, de grondleggers van CIV Water. Het heeft een paar jaar gekost om ‘samenwerking’ te leren concreet te maken. Daar zijn we in geslaagd. Je moet blijven focussen op de behoefte-vraag en kijken hoe je dat concreet maakt, ook buiten gebaande paden. We zijn een broedplaats voor onderwijsvernieuwing geworden. Van regionaal gestarte speler in watergericht onderwijs zijn we gegroeid naar een initiatiefnemer met landelijk perspectief. Ook door Brussel worden we gezien als voorloper in onderwijsvernieuwing om mbo’ers en het mbo in beweging te krijgen.”
“In Spanje begrijpen ze droogte heel goed”
„In 2020 zijn we Europees in vijf regio’s gestart met een pilot om 2 jaar te werken aan een platform voor watereducatie. Centraal stond het stimuleren van het mbo, het activeren van mbo’ers en het starten van uitwisselingen van de regio’s onder elkaar. Dat was nodig, omdat je bij mbo’ers een hele sterke focus zag op de eigen regio, het dicht bij huis blijven. Opzoeken van mensen en kennis elders, zoals dat gewoon is in wo en hbo, was niet gewoon. Juist omdat het denken over water zo veranderd is, heb je kennis van elders nodig. Wat wisten en weten wij van droogte? In Spanje, om een voorbeeld te noemen, zijn ze daar al decennia aan gewend. Zij hebben kennis die wij niet hebben. Om de vakmensen bij te scholen en op te leiden, om ze wendbaar te maken in kennis, vaardigheden en competenties, heb je kennis en ervaringen van elders nodig. Op de WaterCampus zijn we toen in 2020 gestart met uitwisselingsprojecten met zestien studenten uit vier landen. Centraal stond de vraag, wat heeft Europa jou te bieden en hoe kunnen we van elkaar leren? Daarna hebben we een vervolgtraject aangevraagd voor vier jaar, waar we in juni 2022 mee zijn begonnen. Centraal staan onder ander de vragen hoe je droogte, schaarste aan water en verzilting aanpakt. Het is essentieel het werkveld iedere dag bij het onderwijs te betrekken. En daarnaast is het nodig dat werkveld te prikkelen mee te doen, te investeren in mensen en mogelijkheden, het werkveld moet mee aan het stuur zitten. Vakmensen leid je samen op. Elkaar opzoeken en samenwerking concreet maken: CIV Water is een intermediair geworden. Hoe kan het wel, hoe maak je nieuw beleid, waar liggen de mogelijkheden?”
Doe mee!
CIV Water heeft een mooi perspectief de komende jaren. „Met behulp van het Groeifonds van Economische Zaken, kunnen we het mbo- onderwijs blijven vernieuwen. Vanuit de WaterCampus gaan we dat doen op het versterken van innovatieve kracht van de sector en het versterken van publiek-private samenwerkingen. Deze pps- constructies, zoals CIV Water dat zelf ook is, hebben de afgelopen jaren al hun grote waarde bewezen. Sinds 2010 wordt daarin landelijk geïnvesteerd om die samenwerking tussen onderwijs en arbeidsmarkt te verbeteren onder de naam #wijzijnKatapult. Met de bijdrage van het Groeifonds kunnen we die samenwerkingen uitbreiden en opschalen. Meer investeren, innoveren en experimenteren. Meer technische en sociale innovatie, meer bedrijven en docenten aan het netwerk toevoegen, talentontwikkeling, meer faciliteiten voor een leven lang leren in de watersector. CIV legt met dat geld de focus op industrieel proceswater, Water & Voeding en Water & Urban. Water en watertechnologie kun je niet los zien van de bodem als basis van voedsel, diversiteit en beheer. En dat zie je niet alleen op het platteland, maar zeker ook in het stedelijk gebied.”
„CIV Water”, zegt Pieter Hoekstra, „blijft zich focussen op onderwijsvernieuwing voor meer kwaliteit en kwantiteit. Het gaat om meer gedegen kennis en een andere mindset van al die benodigde vakmensen. Meer kwaliteit en meer mensen in de breedte van de technische sector, zorgen ook voor meer aanwas in de watersector. Daarom durf ik ook te zeggen tegen mensen die nog niet in het netwerk zitten: doe mee, investeer mee!”
