Een stijgende zeespiegel, bodemdaling en toenemende piekbuien. Reden voor Waterschap Noorderzijlvest om de capaciteit van boezemgemaal De Drie Delfzijlen te vergroten, zodat water uit stad en ommeland ook onder de meest uitdagende omstandigheden naar zee kan worden verpompt. Twee grote elektromotoren vervangen de Brons-scheepsdiesels die sinds 1974 dienst hebben gedaan. Met de volledige elektrificatie van het gemaal zet het waterschap bovendien een belangrijke stap in het verlagen van de CO2-uitstoot. En zoveel mogelijk materialen worden hergebruikt.
Het is al jaren een icoon aan de rand van Delfzijl, gemaal De Drie Delfzijlen, op de grens van het Damsterdiep en het Zeehavenkanaal. De naam verwijst naar de oorspronkelijke sluizen (zijlen) die het overtollig water uit het achterland op zee spuiden. Even kenmerkend voor Delfzijlsters is het geronk van de twee klassieke Brons-dieselmotoren die het gemaal aandrijven. Samen met de derde krachtbron – een elektromotor die het waterschap 25 jaar geleden kreeg van de NAM – is het huidige gemaal goed voor een afvoercapaciteit van 1500 m3 per minuut. Om dat in perspectief te plaatsen: dat zijn ongeveer 60 tankwagens vol.
Meer capaciteit
„Een ongelofelijke hoeveelheid, maar naar de toekomst toe is het niet genoeg,” weet Reinier Buringa, technisch manager bij het waterschap. „Dat komt door de combinatie van zeespiegelstijging, bodemdaling en toenemende piekbuien. Een hogere zeespiegel zorgt ervoor dat de momenten waarop we water naar zee kunnen verplaatsen steeds korter worden. En dat terwijl de aanvoer van water naar verwachting toeneemt door langere natte perioden en piekbuien. De aanhoudende regen in de eerste weken van juni is daar een voorbeeld van. Om bij een hogere zeewaterstand tóch te kunnen blijven pompen, gaan we met de elektromotoren naar 1800 m3 per minuut.”
Op afstand bestuurd
„De keuze voor elektrificatie past ook heel goed bij de ambitie om onze CO2-uitstoot als waterschap te beperken,” zegt Esther de Boer, inkoopadviseur bij Noorderzijlvest. „We zoeken daarbij waar mogelijk naar natuurlijke momenten om te verduurzamen. De Drie Delfzijlen was, los van de capaciteit, toe aan renovatie.” Buringa vult aan: „Ook de elektrische installatie is van 1974 en aan vervanging toe. Na de renovatie heeft het gemaal alle techniek in huis om volledig zelfstandig te draaien en op afstand bestuurd te worden.”
De automatisering is niet de enige winst. De Brons-motoren draaien al op HVO100. Dat is een plantaardige diesel met 89% minder CO2-uitstoot. Maar het blijven natuurlijk verbrandingsmotoren. De emissies daarvan zullen verdwijnen. Bovendien zijn er straks veel minder vet en smeermiddelen nodig. En ook de geluidsoverlast voor de omgeving wordt minder.
Zoveel mogelijk hergebruiken
De Boer: „We hadden duidelijke ideeën over hoe we de renovatie wilden aanpakken, met veel aandacht voor CO2-reductie en circulariteit. Uit een scan die we van te voren hebben laten uitvoeren bleek dat er veel materialen waren met restwaarde. Waar mogelijk wilden we die hergebruiken in het vernieuwde gemaal. Bij de aanbesteding zijn we heel bewust op zoek gegaan naar een partij die vanuit dat vertrekpunt samen met ons wilde werken aan het uiteindelijke ontwerp. Die hebben we uiteindelijk gevonden in de combinatie Stork en Aveco de Bondt.”
„We merkten meteen dat Stork en Aveco de Bondt de uitdaging om circulair te werken heel serieus nemen,” zegt Buringa. „Dat levert allerlei innovatieve ideeën op die we nooit zelf hadden kunnen bedenken. Op dit moment onderzoeken ze of een van de enorme brandstoftanks onder het gemaal kan worden hergebruikt als buffervat voor de warmtepomp.” De Boer vult aan: „Voor materialen die we zelf niet meer kunnen gebruiken, willen we een andere bestemming vinden. Bijvoorbeeld door ze op DuSpot te zetten. Dat is een soort Marktplaats voor gebruikte bouwmaterialen. En ook voor de Brons-motoren zijn we in overleg met partijen. Vanwege de cultuurhistorische waarde zou het natuurlijk mooi zijn als die ergens een tweede leven krijgen. Al is het maar om ze te bewaren.”
De renovatie en elektrificatie van gemaal De Drie Delfzijlen duurt naar verwachting tot het najaar van 2025.
