Marthijs Roorda
Perspectief voor de Friese agrarische sector ontstaat alleen als je zorgt voor een nieuw model, met andere producten en duidelijkheid. “We dragen met z’n allen verantwoordelijkheid voor de transitie. Het is een kwestie van keuzes maken.” Marthijs Roorda van GreenInclusive in Drachten ervaart dagelijks de kracht van Friesland. Opschalen in biobased (ver)bouwen is het motto van dit jaar.
Gedreven, energiek, overtuigend vanuit kennis. Marthijs Roorda van GreenInclusive in Drachten werkt met 12 collega’s iedere dag aan het concreet maken van de transitie naar circulariteit. ,,Juist in Friesland zien we dat het kan. Er zijn veel mensen die willen en samen de schouders eronder zetten.” Met 50 Friese boeren, vijf loonwerkbedrijven uit hun omgeving, met bouwbedrijven, groothandels en gemeenten zet Greeninclusive sinds 2020 concrete stappen. ,,Het gaat om een nieuw economisch en ecologisch perspectief voor en in de landbouw. Dat slaagt alleen als je ervoor zorgt dat er afzet is voor hun producten, zoals grondstoffen voor natuurlijke isolatiematerialen. Transitie mogelijk maken betekent dat de hele keten mee moet doen. Overheden, verwerkende bedrijven, bouwbedrijven, groothandels, banken. Geloof me, er zijn genoeg boeren en agrarische organisaties die de stap graag willen zetten. Ze zitten alleen ingeklemd in een systeem met heel veel regels, onduidelijkheid en een totaal gebrek aan perspectief. We vragen ze om vooraf enorm te investeren, maar vervolgens geven we ze geen enkele zekerheid. Dat is een onbestaanbaar model. Wij zien dat het anders kan. De eerste stappen zijn gezet: het produceren van natuurlijke grondstoffen zoals hennep die we verwerken tot waardevolle biobased bouwmaterialen. Nu is het tijd om op te schalen. Daarvoor is de hele keten nodig en daarom doe ik ook een beroep op de Friese opdrachtgevers in de bouw, zoals woningbouwcorporaties, maar ook particulieren. Het kan en mag niet zo zijn dat er in de verduurzaming van duizenden Friese (huur)woningen voor 2030 geen ruimte is voor natuurlijk isolatiemateriaal uit de eigen regio. Maak het mogelijk: pas dan is er een balans in productie, verwerking en afzet. Die lange termijnvisie en balans is nodig om financieel voor alle partijen de cirkel rond te maken en langjarig perspectief te hebben.”
Sociaal en Vitaal
Hij kent de mores en de cultuur van het boerenbedrijf vanuit zijn eigen familie. Met het oprichten van GreenInclusive en Stichting Sociaal en Vitaal wil hij toekomst bieden aan boeren en de sociale waarden vanuit de regio uitdragen. „Als je wilt dat het anders gaat, moet je jezelf en de ander leren aanspreken. Aan intenties heb je niets als je ze niet concreet maakt. Je hoeft niet mee te doen in die circulaire transitie: dat is ook een keuze. Maar spreek je uit en neem je verantwoordelijkheid. Geef elkaar weer nieuwe hoop, perspectief en comfort. Toen we drie jaar geleden starten, hebben we een boerderij met 40 hectare land gekocht. Want je kunt bij de boer een heel mooi verhaal houden over hennep als natuurlijk isolatiemateriaal, maar als je zelf niet weet wat dat is, schiet het niet op. Toen we daar bezig waren hoorde ik over supermarkten die minder aan voedselbanken gaven, omdat ze zelf efficienter wilden worden. Toen zeiden wij met elkaar, laten we dan zelf maar gaan verbouwen. Het beste biologische verse voedsel, lokaal geproduceerd voor 300 gezinnen die te weinig geld hebben. Daar hebben we bedrijven bij betrokken, om het breder en financieel haalbaar te maken. Je wilt het liefst dat zoiets tot in lengte van jaren geborgd is. Zo is met de Stichting Sociaal en Vitaal het balletje van sociale zelfoogsttuinen gaan rollen en heeft het navolging gekregen. Dat is Friesland: we wachten niet op de overheid, maar zetten zelf de schouders eronder laten het zien en vragen dan de overheid om ook een deel van de verantwoordelijkheid te pakken. Daarom is deze regio koploper in de transitie.”
CO2- prestaties en certificaten
GreenInclusive heeft met een eigen ontwikkeld methodologiemodel een belangrijke stap gezet in financieel comfort voor boeren. Een unicum in de wereld, want hun model heeft geleid tot de erkenning van de CO2- prestatieladder. „Onze CO2-propositie is goedgekeurd en vastgesteld door de Stichting Nationale Koolstofmarkt (SNK). Daarmee zijn we in staat om CO2 vast te leggen in de waardeketen die we ontwikkeld hebben. We sluiten niet alleen meerjarige teelt contracten af met de deelnemende boeren, we geven ze ook een extra CO2-prestatietoeslag per hectare. En we kunnen nu ook CO2-certificaten uitgaven. Dat hele model draagt bij aan de zekerheden die we boeren kunnen bieden. Zo dragen we breed bij aan transitie: het regionaal mogelijk maken van het laagdrempelig en tegen lage kosten telen van natuurlijke grondstoffen waarin CO2 wordt opgeslagen zonder dat het ten koste gaat van het verdienmodel voor de boer. En dat verwerken we tot biobased bouwmateriaal. We gebruiken de hennep nu voor isolatiematten, maar zijn ook bezig met de ontwikkeling van plaatmateriaal. Het zijn producten die in de plaats kunnen komen van fossiele isolatiematerialen uit het buitenland met een hoge milieu- impact tijdens productie en transport. Bovendien dragen ze niet bepaald bij aan een gezond leefklimaat in onze woningen. Dat mag een extra stimulans zijn voor woningcorporaties om Friese woningen te voorzien van natuurlijke isolatiematerialen uit de eigen regio. Kijk naar ons woningproject in Nieuwehorne: kleinschalig, maar het laat zien wat er met elkaar mogelijk is. Het slaat aan!”
Gelijk speelveld
„Daarom is voor de stap naar opschaling het wezenlijk dat we een gelijk speelveld creëren, de overheid is daarin onmisbaar. Boeren en bedrijven willen graag mee in de transitie. Kijk waar we al staan in Friesland. Om op te schalen is het nodig dat je alles wat niet bijdraagt aan die transitie, meer gaat belasten, dat je de negatieve impact doorrekend in materialen en grondstoffen. Nu is het financieel nog veel te voordelig om fossiele materialen en producten te blijven gebruiken, daar moet een rem op. De circulaire transitie is een kwestie van keuzes maken. Je kunt niet zeggen, ach, we stoppen wel even en dan zien we later wel weer verder. Perspectief voor elkaar en een gezonde toekomst vergen dat we ons uitspreken en keuzes durven maken.”
greeninclusive.nl
Hennepteelt
