„We zetten vol in op transitie. We moeten wat doen, want de gebouwde omgeving en de bouw stoten te veel CO2 uit.” Duidelijke taal aan tafel bij Lont in Sint Annaparochie. Wat dat betekent in de praktijk, vertellen Jetze Lont en aanjager en procesregisseur Haije Wierda.
„Iedere bouwplaats is een verzameling van nieuwe grondstoffen en materialen en we moeten als bouwers enorm wennen aan alles dat met die transitie te maken heeft. We zijn ook logistieke mensen, gewend aan het op voorraad hebben van nieuw materiaal. En als het niet zo is, bestellen we. Je wilt door, het moet efficient, dat hoort bij de bouw.”
Dat het anders moet, staat voor Jetze Lont en Haije Wierda vast. ‘Bouw bewust’ is niet voor niets de pay-off van het honderdjarige bouwbedrijf dat sinds vorig jaar het predicaat ‘koninklijk’ mag voeren. Het schept allebei verwachtingen: hoe geef je concreet vorm en inhoud aan dat bewuste bouwen en hoe blijf je je naam en faam als innoverend bouwbedrijf met rijke historie waar maken? Bewust bouwen is in de ogen van Lont meer dan het stapelen van stenen. Het is bouwen met passie aan een duurzame wereld en duurzame keuzes maken vanuit rentmeesterschap.
Jetze Lont:
„We hebben de afgelopen jaren ervaring opgedaan met ‘biobased’ en ‘circulair’, met hergebruik, met nieuwe isolatiematerialen als hennep. Wat we merkten, is dat we als bouwer vaak te laat in het proces zaten, we hadden geen of te weinig grip, moesten het doen met kaders en keuzes. Dat hebben we veranderd; we hebben nu meer sturing en grip op wat het moet of kan worden. We kunnen eerder in processen meedenken over keuzes voor oplossingen en toepasbaarheid van materialen. En daardoor leer je ook beter wat wel en niet werkbaar is.”
Praktisch blijven
„Kijk naar de verbouwing van het gemeentehuis in Leeuwarden. Daar ligt nu een houten vloer uit een sporthal in, zijn houten meubels gemaakt van gebruikt hout, is een binnenplafond gemaakt van een afgeschreven partij hout, een systeemplafond gebruikt uit een ander kantoorgebouw van de gemeente en zijn tapijttegels gelegd die al elders gebruikt waren. Wat we in dit project hebben geleerd, is dat gipsplaten niet herbruikbaar zijn. Het materiaal leent zich lastig voor hergebruik en de kostprijs van een nieuwe gipsplaat is nu eenmaal heel laag. Maar ja, als je ziet hoe enorm veel gipsplaat er in de bouw gebruikt wordt….hopelijk komt iemand op het idee voor een nieuw, circulair materiaal voor binnenwanden!”
Biobased en circulair bouwen gaf Haije Wierda de kans om bij Lont aan de slag te gaan. „Ik richt me op allerlei duurzame vraagstukken, kijk naar kansen in de markt en ben aanjager. Ik motiveer mensen binnen Lont en bij partners in bouwprojecten. Ik vind het mooi om nieuwe mogelijkheden te ontdekken, te kijken wat we kunnen veranderen. Minder uitstoot, minder verbruik, minder transport, meer aandacht in de bouw voor andere materialen en hergebruik. Het leeft, veel mensen zijn nieuwsgierig. Natuurlijk zijn mensen ook soms afwachtend, het hoort bij de fase waar we in zitten. Ik vind het leuk om mensen mee te nemen en samen hobbels te nemen.”
Wie neemt waar het voortouw?
„Wat kun je in iets bestaands gebruiken, wat mag waar? In Easterlittens en Mantgum gaan we met Elkien bezig met renovatie en verduurzaming van sociale woningbouw. Daar gebruiken we voor de eerste keer hennep- jute als isolatiemateriaal. Stappen zetten waar het kan. Luisteren naar de vraag, welke biobased materialen zijn hier mogelijk en beschikbaar? Wat is betaalbaar: je zit in een fase waarin er een groot prijsverschil is tussen bestaande materialen en duurdere biobased materialen. We zijn nog niet zover dat de maatschappelijke en milieukosten worden toegerekend aan een product. In het geval van sociale woningbouw moeten de kosten door een huurder ook gedragen kunnen worden.”
„Behalve aanjager ben ik procesregisseur in de keten met Elkien en werk ik aan verbetering van de samenwerking. Hoe kunnen we in projecten beter, concreter, sneller, efficienter samenwerken met alle betrokken partners. ‘Biobased’ is natuurlijk een van de grote thema’s binnen die samenwerking en soms spannend. Voldoet wat we willen of bedenken ook aan de eisen? In geval van isolatiematerialen is het is een beetje een kip- ei- verhaal. Wanneer gaat wie investeren in bijvoorbeeld de kostbare brandtesten van isolatiematerialen, om biobased materiaal langs de lat van wet- en regelgeving te leggen? Zeker in samenwerkingen moet je regelmatig met elkaar de afwegingen maken tussen wat waar kan en mogelijk is? Tegelijk moet je elkaar blijven vergen om vanuit gemak niet te snel terug te grijpen op bestaande en vertrouwde oplossingen. Kennis aandragen, zicht hebben op de mogelijkheden, elkaar meenemen. Daarom is het belangrijk dat we aangesloten zijn bij Circulair Friesland, omdat zij zicht hebben op wat er landelijk speelt en veel kennis in huis hebben van nieuwe materialen en wet- en regelgeving.”
Bewust werken en samen verbeteren
Jetze Lont: „Naar de toekomst zie ik dat er geïnvesteerd gaat worden in beschikbaar komende materialen. Nu worden tijdens de sloop van gebouwen of woningen veel materialen afgevoerd, waar je een tijdje later juist behoefte aan hebt. Het zou enorm helpen als de beschikbaarheid en vindbaarheid van herbruikbare materialen eenvoudiger en toegankelijker wordt. Bouw Bewust: vanuit een nuchtere praktische instelling elkaar leren aanvullen en enthousiasmeren om het met opdrachtgevers en partners beter te doen.”
