„Wees niet bang dat mensen bij je weggaan. Maak je bedrijf aantrekkelijk. Zorg dat je in contact met opleidingen en onderwijs bent. Ik heb geen verloop, al 21 jaar niet.” Skillsforlife is geen marketing-kreet. Het benoemt de urgentie van een groeiend personeelstekort in de noordelijke maakindustrie.
De openingszinnen zijn van Jan Geerts van GeTech in Westerbork. Ondernemer in de maakindustrie met het hart op de tong. Hij spreekt zich uit op het evenement Skillsforlife, dat inspiratie wil bieden in de noodzaak van stappen naar slimme maakindustrie in het noorden. „Ik vroeg aan de zaal, hoeveel ondernemers zijn hier? Het waren er vijf. Volgens mij zouden dat er minstens vijftig moeten zijn.” Zijn boodschap: investeer in mensen omdat je in de maatschappelijke context gelooft. Jouw bedrijf is niet alleen waar het om gaat. Het loont om mensen goed op te leiden en daar moet iedere ondernemer zijn steentje aan bijdragen.
Dat loont voor iedereen, dus ook voor jou.“ Zijn verhaal is een aaneenschakeling van 20 jaar voortdurend investeren in mensen en voortdurend in de nieuwste technologie, zoals robotisering en 3D printing.
Skillsforlife bundelt de samenwerking. Van de initiatieven om met onderwijs en bedrijven stappen te zetten naar technologie-gedreven oplossingen. Het is ook het domein van 14 noordelijke techniekcentra in Friesland, Groningen en Drenthe, bestaande uit bedrijfsvakscholen die al decennia hun opleidingswerk doen in de techniek en metaal maar ook uit relatief nieuwe initiatieven. Zoals Technicnoord in Drachten, dat is gestart als samenwerking tussen bedrijven en ROC Firda om met een nieuwe 2-daagse BBL-opleiding mechatronica en procesoperator de mensen te leveren die voor bedrijven sneller van toegevoegde waarde zijn. „
Met een online talentscan en een praktische opdracht screenen we mensen voordat we ze toelaten, om bedrijven te verbinden met talentvolle leerlingen en uitval van leerlingen te voorkomen. Maar we helpen bedrijven ook met HR-zaken, heel praktisch, omdat niet ieder bedrijf die kennis in huis heeft. De hamvraag die we stellen is “waar zit de ontbrekende vaardigheid bij bedrijven en hoe kunnen wij daar in voorzien?” Daarom werken we nu aan de volgende BBL-opleiding van precisietechniek”, vertellen Erwin Duursma en Anke Kloosterman van Technicnoord. „Bedrijven kunnen heel veel doen: kijk alleen al welke apparatuur ze hebben staan, waarmee mensen ook opgeleid kunnen worden. Het is simpel: we moeten het samen doen!”
Leer van elkaar en kom uit je comfortzone
In Drenthe en Groningen wordt nu gewerkt aan een BBL-opleiding niveau 4. Voor het vak van Verspaningstechnoloog. „Het begint met de vraag wat bedrijven willen”, legt Jan Bert van der Slijk van Greenwise Campus en Drenthe College uit. „Daarom zetten we dit samen met hem op, om te kunnen voldoen aan de vraag die er is.“ Met Peter Janssen van OBM Noord, een van de 14 vakscholen in het noorden, is hij betrokken bij Skillsforlife. „De kunst is dat we elkaar niet verdringen, maar aanvullen. Van elkaar leren, niet het wiel opnieuw uitvinden. Het gaat erom mensen met techniek te laten kennismaken, perspectief te laten zien. Kijk om je heen: het is een wereld van mogelijkheden.”
De samenwerking die het vereist tussen onderwijs, overheden en ondernemers is lang niet altijd gemakkelijk, glimlacht Associate Lector Smart Sustainable Manufacturing Wilbert van den Eijnde. Hij is vandaag op Skillsforlife gastheer namens penvoerder en gastheer NHL Stenden. „Soms is samenwerken gewoon vloeken achter de schermen. Prima, als je elkaar daarna maar opzoekt en aanspreekt. Resultaat willen boeken. Zorgen dat meer mensen hun talenten ontdekken, kijken wat je met jouw competenties wilt en kunt. En ja, ik ben het met Jan Geerts eens dat ook bedrijven uit hun comfortzone moeten stappen. Wat kun jij betekenen voor het oplossen van een vraagstuk? Wat draag je bij? Samenwerken is niet vrijblijvend! We mogen en moeten elkaar aanspreken op wat we afspreken.”
Een open houding naar elkaar en de wereld
„Ontschotten, muren wegbreken, deuren verwijderen.” Noordelijk netwerkregisseur Henk Lukken van Stichting Technasium ziet niet alleen de knelpunten tussen onderwijsniveaus, maar vooral de mogelijkheden. „Skillsforlife gaat over de vraag wie wat nodig heeft om te werken in de maakindustrie van morgen. Wij doen nu een pilotproject om de samenwerking tussen vmbo en havo/vwo te verbeteren en jonge mensen van verschillende niveaus te leren samenwerken aan actuele vraagstukken van ondernemers. Om ze de ogen te openen wat er komt kijken bij een oplossing, om te kijken welke talenten samen kunnen werken. Beroepsoriëntatie in de praktijk noemen we dat. Het is inspirerend en hoopvol, omdat jonge mensen heel natuurlijk met elkaar tot resultaat komen. Tegelijkertijd zien we hoe schotten en systemen in het onderwijs de innovatie en de ontwikkeling van talent en competentie in de weg staan. Ook daarom is Skillsforlife zo mooi: we zien dat een andere aanpak werkt. Een open houding en mindset is het begin en een les voor ons allemaal.”
Slimme maakindustrie in het noorden: het is een enorme verscheidenheid aan bedrijven. Van toeleveranciers voor ASML in Veldhoven tot bedrijven als GeTech van Jan Geerts dat vrijwel geheel geautomatiseerd kalibratiemallen maakt voor de wereldwijde automobielindustrie. Aan de andere kant van het spectrum de scheepsbouw. In een gezamenlijke presentatie van de Metaal Scheepsbouw Opleiding (MSO), ook een van de vakscholen in Skillsforlife, en de engineers van Conoship wordt ROTSS uit de doeken gedaan.
Hoe kan bijvoorbeeld robotgestuurd lassen de scheepsbouw perspectief bieden? „Kennismaken met andere denkers en doeners, daarvan leren en nieuwe kennis verankeren en telkens een stap zetten naar wat nog meer kan”, is samengevat het antwoord. Kennis van 100 jaar scheepsbouw aangevuld met het enthousiasme en inzicht van jonge mensen die misschien niets van scheepsbouw, maar alles van robots en digitale techniek begrijpen? Weer die open mind. De sector doet volop mee in de opzet van het Regionaal Opleidings- en Testcentrum Slimme Scheepsbouw (ROTSS), waar het project robotgestuurd lassen van MSO en Conoship deel van uitmaakt. Het is allemaal deel van Skillsforlife, een programma dat jonge en meer ervaren mensen verbindt met de slimme, circulaire maakindustrie in Noord-Nederland.
