„De markt is totaal veranderd, de wereld ook.” Wat doet dat met Grunstra Architecten in Bolsward? Het onafhankelijke architectenbureau kiest voor de mix van kennis, ervaring en de nieuwe inzichten van jongere generaties. Leo ter Beke en associate architect Wopke Schaafstal over gezamenlijke waarde van creatie.
Met de podcast NoordPijl over de gebouwde omgeving in Noord-Nederland, geeft Wopke Schaafstal vanuit Grunstra Architecten inhoud aan de toekomst. De aftrap van de kersverse architectenpodcast werd gegeven door Henk Deinum, oud-wethouder van Leeuwarden. Verruimend inzicht, dat is waar het Schaafstal om gaat. Zelf trekt de oud- Stienser naar Limburg en de Randstad voor een studie aan de HTS en TU Delft om daarna 10 jaar lang in China als architect te werken. Corona noopt tot keuzes en hij gaat weer naar Nederland. In 2021 loopt hij Leo ter Beke tegen het lijf, eigenaar-partner van Grunstra Architecten in Bolsward. „Het klikte en de stap naar dit bureau in deze omgeving maakte het voor ons als jong gezin mogelijk weer in Friesland te wonen en te werken.”
De samenwerking illustreert de energieke gang voorwaarts. Met nog een paar ‘jonge honden’ naast het bestaande en ervaren team, bevestigt Grunstra de noodzaak en behoefte aan vernieuwend inzicht en de digitale inzichten van nu. Leo ter Beke: „Het was zaak ons fundament te versterken. Bouwen is steeds meer een samenspel; het is een versnippering van specialisten, die met elkaar en hun heel diverse inzichten tot het beste resultaat moeten komen. Dat samenspel begint intern. Kennis van alle onderdelen van het proces is wezenlijk, juist omdat het vak steeds meer uitdijt. We werken aan een brede portefeuille, van gevelpui tot grote projecten van herbestemming in het sociale domein, maar daarbinnen is de invulling al totaal anders dan enkele jaren geleden. Met een mix van kennis, ervaring, inzicht en creativiteit kunnen we onze bijdrage in dat gevarieerde en veranderende werkgebied blijven leveren.”
Wat is er nodig na 2030? „De grootste uitdaging is echter van maatschappelijke aard: hoe zorgen we ervoor dat we voldoende goede betaalbare huizen in het sociale domein kunnen blijven bouwen of renoveren? Met alle nieuwe inzichten en eisen op gebied van duurzaamheid, nieuwe materialen en inzichten, aangescherpte wetten en regels, zoals de verplichting van BENG (Bijna Energie Neutraal Bouwen) voor transformaties van bestaande gebouwen vanaf 1 februari dit jaar. Hoe gaan we dat allemaal invullen bij de aantallen en termijnen die we onszelf opleggen? Nog los van de vraag voor wie we wat bouwen? De focus ligt heel sterk op 2030 en op bouwen voor doelgroepen van nu. Maar hoe zit het met de demografische ontwikkeling daarna en wat er dan aan huizen nodig is? Het zou goed zijn dat aspect vaker in de discussie te betrekken.”
„Wat in elk geval duidelijk is, is dat de diversiteit in de bouw belangrijker is dan ooit om de aantallen die Nederland zich oplegt, ook te realiseren”, stelt Wopke Schaafstal. „Maar het aantal van één miljoen woningen voor 2030 moet geen doel op zich worden, want anders gaat het ten koste van de kwaliteit. En dat is waar wij ons op moeten blijven richten: hoe zorgen we ervoor met de schaarser wordende ruimte dat iedereen fatsoenlijk en betaalbaar kan blijven wonen. En hoe houden we de kwaliteit van zowel al die woningen als van onze bebouwde omgeving overeind?” Leo ter Beke: „Er moet meer regie komen. De strengere duurzaamheidseisen die we onszelf opleggen, de stijgende kosten, het stikstofdossier en niet in het minst de grote regionale verschillen en de noodzaak van differentiatie, vereisen regie. De minister is ook nog met de eis gekomen dat 30 procent van die nieuwe woningen voor de sociale sector moet zijn. Het is goed om te zien dat we veel meer aandacht hebben voor betaalbaar wonen, maar we moeten nu snel stappen zetten om te zorgen dat het niet totaal vastloopt. We zien dat we er met alleen bedrijfseconomische modellen op de woningmarkt niet komen. En met de in 2017 aangepaste Ladder Duurzame Verstedelijking houden we in ieder geval een instrument dat niet noodzakelijke groei in buitengebieden enigszins reguleert. Daarnaast zullen we beter moeten kijken, zoals Wopke ook terecht stelt, naar mogelijkheden voor midden- en hoogbouw daar waar het kan. Ook dat vergt een open blik. Net zoals we industrieel bouwen nodig hebben om te bereiken wat we willen.”
Onvoorspelbaar
Leo ter Beke: „De oude curve van zeven vette en zeven magere jaren is doorbroken. De soepele lijnen van die curve zijn vervangen door een zaagtand van elkaar snel opeenvolgende pieken en dalen. Het lijkt soms wel of we op de beursvloer staan, zo hectisch is het. Wat daaruit volgt, is dat de onvoorspelbaarheid over de nabije toekomst erger is dan het effect van de oplopende prijzen. Die onzekerheid zorgt ervoor, dat projecten in de wacht komen te staan en we tijd verliezen. De vraag is hoe een ieder daarmee omgaat: wachten, of alvast doen wat je in de voorbereiding wel kunt doen, zodat projecten daarna versneld tot realisatie komen? De opgaven en belangen zijn groot; regionale regie en bewaking van de voortgang zijn noodzakelijk.” Ondertussen gaat Wopke Schaafstal voor de volgende NoordPijl-podcast het gesprek aan met Monique Boeijen, bestuurder van de DrentsFriese woningstichting Actium met 16.000 woningen. Want waardecreatie met Grunstra Architecten begint met leren van elkaar, inzichten delen en samenwerken om grote, complexe vraagstukken regionaal vorm en inhoud te geven.
