Frank Drijfhout, Yvonne Kooi en Gerlof Lodewijk
Dat is een vraag die veel ondernemers en organisaties bezighoudt. Artificiële Intelligentie (AI) ontwikkelt zich razendsnel en Noord-Nederland heeft daarin een verrassend sterke positie. Dat heeft onder andere te maken met een combinatie van kennis, samenwerking en de focus op maatschappelijke toepassingen van AI. Om de toegang tot en de mogelijkheden met AI voor ondernemers en organisaties binnen handbereik te brengen, is AI-hub Noord-Nederland opgericht. Zij ondersteunt en verbindt bedrijven en organisaties die de technologie praktisch en verantwoord toe willen passen.
De AI-hub heeft perfect in beeld wat er op het gebied van AI in Noord-Nederland gebeurt. “En dat is veel, heel veel”, geeft AI-Community Officer Yvonne Kooi aan. “Er zijn veel initiatieven rondom AI en om versnippering tegen te gaan willen we dat zo goed mogelijk op elkaar aan laten sluiten. Op die manier creëren we een sterke basis voor samenwerking en innovatie. Verder willen we bedrijven en organisaties die met AI aan de slag willen gaan, in contact brengen met de juiste AI-partij. Voor een individueel bedrijf of organisatie is dat wellicht lastig, want waar moet je zijn. AI-hub Noord-Nederland heeft ze allemaal in beeld en kan bedrijven en organisaties op weg helpen. Daarnaast werken er bij de Hub allerlei experts op uiteenlopende domeinen, zoals zorg, industrie, energie, mobiliteit, onderwijs en landbouw. Er komt veel kennis samen, die weer wordt verdeeld over de drie noordelijke provincies.”
Hoewel 2025 volop in het teken stond van AI, waren de ontwikkelingen al langer gaande. “Men noemde het toen nog geen AI, maar vooral het optimaliseren van bedrijfsprocessen”, vertelt Yvonne. “Pas toen Chat GPT min of meer een hype werd, kregen bedrijven en organisaties in de gaten welke mogelijkheden AI voor hen kon hebben. Maar, AI is natuurlijk veel meer dan alleen Chat GPT.”
Wat is AI eigenlijk? De website van AI-hub Noord-Nederland vermeldt het volgende: We spreken van AI als een systeem in staat is, net zoals mensen dat kunnen, zelfstandig beslissingen te nemen op basis van waarnemingen (data) en te leren van data. Met name dat laatste kenmerkt AI.
Verbindende partij
“Met Chat GPT gingen de ogen wel open”, voegt Frank Drijfhout, werkzaam bij TNO en partner van de AI-hub, toe. “Men ging zich afvragen wat AI eigenlijk inhoudt en wat het voor een bedrijf of organisatie kan betekenen. Het doel van de AI-hub is ook om het speelveld van AI voor mensen bloot te leggen, want ook binnen AI zijn er allerlei innovaties gaande. Zie ons als een verbindende partij die de knopen en touwtjes aan elkaar bindt. En soms zijn er nog losse eindjes en die proberen we dan ook te verbinden. Kortom, de ondernemer of een organisatie kan met elke AI-vraag bij de AI-hub terecht. Wij kunnen de verbinding maken en mensen helpen om de volgende stap naar het juiste adres te maken. Dat kan zijn naar partners en/of eerstelijns bedrijven die aan de AI-hub zijn verbonden, maar ook direct naar AI-dienstverlenende bedrijven die specifiek oplossingen voor jouw bedrijf of organisatie kunnen aandragen.”
AI en Geletterdheid. Johan Haasjes, Senior adviseur digitale burgerschap, Biblionet: “Als Biblionet Groningen willen we – samen met partners zoals bijvoorbeeld de DANN, Digitale Academie Noord-Nederland, en de AI-hub Noord-Nederland – onze inwoners helpen bij het ontwikkelen van vaardigheden, maar zeker ook het maatschappelijk gesprek over AI faciliteren. Waarbij we naast de voordelen en kansen van AI uiteraard ook aandacht willen geven aan de uitdagingen en risico’s van deze technologie. Daarvoor organiseren onze bibliotheken regelmatig activiteiten en workshops. Het actuele aanbod is te vinden op www.groningsebibliotheken.nl/agenda”
Robin van den Berg, DANN: “Een sterke digitale basis is de eerste stap naar AI-geletterdheid. Een belangrijke partner en aanbieder voor de digitale basisvaardigheden binnen het platform van de Digitale Academie zijn de bibliotheken in de drie noordelijke provincies. De bibliotheek is de plek om het internet te ontdekken, meer over je smartphone en tablet te weten te komen en aan de slag te gaan met computers. De Digitale Academie Noord-Nederland heeft daarnaast veel gratis aanbod op het gebied van basiskennis AI, begrip van hoe AI-tools werken, kansen en risico’s van AI, ethisch en verantwoord gebruik van AI en praktische toepassingen van AI. Via het online platform leren.dann.nl kunnen inwoners uit Groningen, Friesland en Drenthe kosteloos aan de slag met digitale basisvaardigheden en kan er een basis worden gelegd om verantwoord en ethisch met AI aan de slag te gaan.”
Op die manier fungeert AI-hub Noord-Nederland als aanjager van het Noordelijke AI-landschap. Yvonne: “Ons team werkt samen aan concrete projecten, met bedrijven en kennisinstellingen, zoals de Rijksuniversiteit Groningen, NHL Stenden, Hanzehogeschool en alle noordelijke MBO-opleidingen. Zo ontstaat een groeiend netwerk van kennis en samenwerking, dat zich steeds verder uitbreidt en waar ondernemers hun voordeel mee kunnen doen.”
AI en Publieke Diensten: Gemeente-AI voor betere dienstverlening
In samenwerking met Gemeente Leeuwarden en het Nimble Instituut verkent Noord-Nederland hoe software-robots, data en AI kunnen helpen om gemeenten sneller en accurater te laten reageren op inwoners. AI neemt geen werk over, maar ondersteunt processen en versterkt de kwaliteit van dienstverlening.
AI en Logistiek: IT Hub Hoogeveen
De IT Hub ondersteunt organisaties bij het verkrijgen en toepassen van nieuwe kennis door samen te werken in verschillende sectoren met de AI-hub Noord Nederland. “Via georganiseerde kennistafels en bijeenkomsten brengen bijvoorbeeld logistieke bedrijven en organisaties hun concrete vraagstukken in. Samen met experts werken we aan oplossingen die aansluiten bij de praktijk van de sector”, vertelt Edwin Gels, directeur van de IT Hub. “Door projecten gezamenlijk op te pakken groeit niet alleen de kennis, maar ontstaan ook toepasbare AI-oplossingen met zichtbare impact.”
Beste docenten op Bernoulli Instituut.
Dat Noord-Nederland meetelt op het gebied van AI blijkt uit het feit dat het Bernoulli Instituut, onderdeel van de Rijksuniversiteit Groningen, de beste docenten op AI van Nederland heeft. Qua toetsing en sfeer scoort de universiteit ook bovengemiddeld (bron: Computable, 25 maart 2025)
“AI is een volgende stap in automatisering”, gaat Gerlof Lodewijk, programmamanager AI-hub en verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, verder. “De automatisering zoals we die kennen heeft een grens. Met AI gaat dit anders, in plaats van geautomatiseerde aansturing, leert AI van data die een bedrijf opgeslagen heeft. Dat leidt tot een fundamenteel andere manier van werken, waarmee je veel meer kunt automatiseren.”
Voor Noord-Nederland liggen er vooral kansen in het mkb, gezondheid en zorg, agrifood, gebouwde omgeving, energie en duurzaamheid, haven en maritiem, mobiliteit, transport en logistiek, technische industrie en overheid. “Het is per sector afhankelijk welke toepassing van AI nuttig en interessant is”, geeft Gerlof aan. Als voorbeeld noemt hij de maritieme sector. “AI kan voor een schip alle omstandigheden die van invloed zijn op het varen in kaart brengen. Met alle gegevens bij de hand, veel meer dan je in de oude situatie had, kun je vervolgens een zo gunstig mogelijke route varen, waardoor het brandstofverbruik zo laag mogelijk wordt. Zo liggen er binnen elke sector kansen dankzij de toepassing van AI.”
AI-fabriek
Bij de AI-hub is men blij met de komst van de AI-fabriek. Gerlof: “Niet alleen biedt dit nog meer kansen om AI-toepassingen voor diverse sectoren mogelijk te maken, het zet Noord-Nederland op het gebied van AI nadrukkelijk op de kaart en zorgt ervoor dat Europa rekencapaciteit kan opbouwen dat onafhankelijk is van buitenlandse rekencapaciteit. Dat laatste vinden we met elkaar heel erg belangrijk.”
“Bovendien”, gaat Gerlof verder, “kunnen binnen de AI-fabriek, door die onafhankelijkheid, modellen ontwikkeld worden, óók voor kritische sectoren als de zorg, die in Noord-Nederland al sterk ontwikkeld is. We zetten daarmee niet alleen in op de gezondheid van de inwoners, de ontwikkeling van allerlei modellen kan ook bijdragen aan de komst van bedrijven daar omheen, die producten gaan maken die interessant zijn voor heel Nederland of zelfs Europa. Tenslotte is mijn overtuiging dat de AI-fabriek voor veel nieuwe bedrijvigheid gaat zorgen, uit start-ups of hervestiging van bedrijven. Ze zullen optimaal willen profiteren van enorme rekencapaciteit, datasets en expertise die de fabriek beschikbaar heeft.”
AI en Industrie: AI ziet textiel, “I’M A.I.”, NHL Stenden
NHL Stenden werkt binnen het I’M A.I. ecosysteem samen met recyclingbedrijven, producenten en industriepartners aan een innovatieve oplossing voor circulair textiel. Met behulp van speciale camera’s en AI wordt de samenstelling van textiel nauwkeurig bepaald. Door verschillende vezels en materialen automatisch en in real-time te herkennen, wordt het mogelijk om kleding beter te sorteren en hoogwaardiger te recyclen. De samenwerking tussen ketenpartners brengt kennis uit productie, recycling en automatisering samen, met als doel een efficiëntere en duurzamere textielketen. Dit project wordt gefinancierd door Regieorgaan SIA onder de naam Hyperspectral Imaging of Textiles.
Opstelling met hyperspectrale camera in het recyclelab bij NHL Stenden in Leeuwarden.Opstelling met hyperspectrale camera in het recyclelab bij NHL Stenden in Leeuwarden
AI en menselijk kapitaal: Bart Beima, Business strategie, AI-hub Noord-Nederland:
“AI verandert de manier waarop we werken. Maar om die waarde echt te benutten, is de mens van cruciaal belang. Mensen zijn de echte hefboom en sleutel tot succes. AI vraagt om nieuwe vaardigheden en om een andere manier van samenwerken.”
“Waarde ontstaat wanneer mensen begrijpen wat ze doen en kennis van zaken hebben – op de werkvloer, in beleid en in de keten. Daarom werkt de AI-hub nauw samen met noordelijke onderwijsinstellingen, overheden en brancheorganisaties aan een passend aanbod van trainingen en opleidingen zodat we aan ons menselijk kapitaal werken.”
Digitale soevereiniteit
Het Noorden moet een plek worden waar AI nuchter, praktisch, verantwoord, innovatief en ethisch wordt ingezet, vinden Yvonne, Frank en Gerlof. “Je hebt het dan over digitale soevereiniteit, over ethische -, juridische – en sociale aspecten. We willen als Noord-Nederland zelf de controle houden over AI. Zelf de infrastructuur, open standaarden en transparante modellen ontwikkelen, zodat de samenleving er van op aan kan dat AI veilig, betrouwbaar en ethisch verantwoord wordt ingezet. Voor het succes van de economische impact van de AI-fabriek is de digitale soevereiniteit essentieel. Daarom moeten we ons bewust zijn van hoe AI werkt en wat de beperkingen zijn. Want, AI kan van alles uitwerken, maar de vraag of het allemaal klopt moet altijd gesteld worden. Kortom, we moeten ons er van bewust zijn hoe AI werkt en wat de beperkingen zijn.”
Berco Beute, Stekz: “Mijn studie AI aan het Bernoulli Instituut was een fantastisch vertrekpunt voor een rijke carrière in het brede ICT werkveld. De unieke breedte en diepte van de opleiding gaven mij niet alleen de vaardigheden, maar ook de inspiratie voor een voortvarende start. Het is met recht een regionaal instituut van wereldniveau!”
AI en Recreatie: Een lokaal outdoorbedrijf van Jan de Roos met 45 medewerkers zet in op digitalisering om nieuwe en bestaande werknemers sneller te kunnen inwerken. Het bedrijf, dat actief is in horeca, klimpark en diverse outdoor activiteiten op verschillende locaties, transformeert zijn uitgebreide personeelshandboek naar een toegankelijke digitale oplossing via een AI chatbot.
Jan de Roos, De Jongens van Outdoor: “We hadden een dikke bijbel met alle processen, procedures en veiligheidsvoorschriften. Maar medewerkers moesten daar steeds doorheen bladeren om antwoorden te vinden.” Vanaf eind februari kunnen werknemers direct vragen stellen over werkprocedures en veiligheidsvoorschriften voor specifieke klussen en krijgen ze meteen het juiste antwoord.
De innovatie is vooral belangrijk voor het bedrijf vanwege de grote diversiteit aan activiteiten en locaties. “Een nieuw iemand onthoudt dat nooit allemaal,” legt hij uit. In een volgende fase wil het bedrijf ook veel gestelde klantvragen digitaal gaan beantwoorden en het boekingssysteem koppelen.
Alex van Ginneken, Noordelijke Online Ondernemers: “Door AI slim in te zetten hebben we in ons bedrijf veel processen geoptimaliseerd en taken geautomatiseerd, waardoor mijn personal Assistant Bianca structureel tijd overhield. In plaats van die tijd te ‘besparen’, besloten we deze strategisch te herinvesteren: we gaven hem terug aan onze klanten in de vorm van extra persoonlijke aandacht en het ophalen van testimonials en klantverhalen. Dit bleek een gouden zet. Het leverde unieke content op, waardevolle inzichten en sterkere klantrelaties.”
Fabian Compagner, ToPerform, Meppel: “ToPerform heeft een sensor ontwikkeld voor real-time detectie van vervuiling aan de binnenzijde van pijpleidingen. De technologie wordt getest in de pilot plant van BioBTX. Met machine learning worden thermische signalen geanalyseerd en voorspellende modellen ontwikkeld voor vervuilingsopbouw, als basis voor bredere industriële toepassing. Deze pilot helpt ons niet alleen de sensor te verbeteren, maar ook slimmer onderhoud in de procesindustrie mogelijk te maken.”
AI en de RUG: Gorbi Logeswaranathan, Jantina Tammes School:
“De kracht van de Rijksuniversiteit Groningen is haar multidisciplinariteit; niet alleen gebeurt hier technische innovatie, ook is er sterke expertise over de ethische, juridische en maatschappelijke aspecten. De Jantina Tammes School is het aanspreekpunt binnen de universiteit op het onderwerp AI en digitalisering. We maken de connectie tussen bedrijven en wetenschappers, in deze volle breedte. Zo zorgen we dat technologische vernieuwing hand in hand gaat met maatschappelijke verantwoordelijkheid.”
AI en Landbouw: Joke Bruining, project manager Digiagro, TNO: “Het Digiagro project is ontstaan uit de netwerktafel van de AI-hub Noord-Nederland, waarbij kennisinstellingen aan de hand van 4 use cases van verschillende bedrijven samenwerken aan de ontwikkeling van generieke bouwblokken (ai en robotica). Het project heeft nu al geleid tot het winnen van de innovatieprijs bij Potato Europe met de ziekzoeker.”
Gerlof: “Vooral de juridische paragraaf is belangrijk. AI kan niet verantwoordelijk zijn voor de besluiten die het neemt. De mens speelt altijd een rol. Daarom moet je er goed over nadenken hoe je AI in je bedrijfsproces gaat inpassen. Hoe certificeer je een proces waar AI in gebruikt wordt. Hoe houd je het werk interessant als AI alles voorkauwt? Rond dit soort vragen realiseren we een netwerk waarin bedrijven en wetenschappers samenwerken. Op die manier dragen we samen bij aan een duurzame economische groei van Noord-Nederland.”
Dus, ben je een ondernemer die iets wil met AI? Neem contact op en we verbinden je!
Dat kan via de AI-hub, maar ook via de 3 eerstelijns organisaties van de 3 noordelijke provincies: Yn-business, Gro-Business of Ik Ben Drents Ondernemer (IBDO).
AI en Energie & Logistiek: Jeroen Jansen, Business strategie, AI-hub Noord-Nederland:
“In Nederland gebruiken we steeds meer stroom voor o.a. verwarming met warmtepompen, zonnepanelen, elektrische auto’s en zelfs vrachtwagens die volledig elektrisch rijden. Hierdoor raakt het stroomnet overvol en kan het niet altijd aan. In Noord Nederland hebben we verstand van energie én ICT.
Met ICT kunnen deze apparaten met elkaar communiceren. Vervolgens kan Kunstmatige intelligentie (AI) ze slim met elkaar laten samenwerken, zodat het net in balans blijft en we een stabiel net behouden en kunnen uitbreiden met optimaal gebruik van de capaciteit die we hebben.
De nieuwe AI Factory in Groningen kan hier een uitstekende rol in spelen. Samen met de AI-hub Noord-Nederland, universiteiten en MKB bedrijven ontwikkelen we innovaties voor duurzame energie.”
AI en Gezondheid: Gro-business en Team050
Team050, een Groningse zorginstelling voor jeugdigen en gezinnen, zoekt naar manieren om minder uren aan rapportages te besteden en meer aandacht te kunnen geven aan het daadwerkelijk verlenen van zorg. Via de masterclassreeks Gro Your Business van GroBusiness verkenden zij samen met expertpartij DataNorth hoe intakegesprekken met ouders automatisch kunnen worden omgezet in conceptverslagen. Deze worden omgezet in hun vertrouwde formats, die zij daarna zelf controleren en vervolgens kunnen aanbieden aan de gedragswetenschapper. Omdat alle gegevens binnen de eigen, goed beveiligde systemen kunnen blijven en volgens de privacyregels worden verwerkt, voelt dit voor Team050 als een verantwoorde eerste stap met AI.
AI Actueel: Samenwerking Noord biedt podium aan AI-start ups
Iedere veertien dagen presenteren Bas Baalmans en Wijnand Aalderink van Samenwerking Noord hun digitale magazine AI Actueel waarin Noordelijke AI-ondernemers zich presenteren. De meest diverse mogelijkheden komen voorbij: in de zorg, in de bouw, in de agrarische sector, bij de overheid … AI is overal. Met hun groene en rode hoed bespreken Bas en Wijnand de kansen en de kaders om AI verder te brengen in het Noorden.
www.aihub-noord.nl
www.ynbusiness.nl
www.economicboard/grobusiness.nl
www.ikbendrentsondernemer.nl
