Een prachtig ijkmoment is het maandag. Dan vindt voor de tweede keer het noordelijke Gezondheidsfestival plaats, na de 2022 editie in Leeuwarden nu een wederom uitverkochte editie in het gevangenismuseum van Veenhuizen. Opnieuw duizend mensen, dat zegt veel over de aandacht voor het thema waar Hi!Noord op actief is.
Maatschappelijke innovaties bevorderen die onderdeel zijn de transitie vooruithelpen van zorg naar gezondheid. Dat is waarvoor Hi!Noord twee jaar geleden in het leven werd geroepen. Twee jaar om de grond te verkennen, en de kaart te tekenen. En die grond blijkt vruchtbaar te zijn, want de transitie is van levensbelang, letterlijk. Ons zorgsysteem is niet houdbaar en moet drastisch op de schop. Dat de urgentie hiervoor breed gevoeld wordt, blijkt uit de grote hoeveelheid mensen, in organisatie- of samenwerkingsverband die zich hard maakt voor een duurzame toekomst van gezondheid.
„Wat we doen, gaat over het versterken en richten van de noordelijke innovatiekracht’’, legt de programmaleider van Hi!Noord Roel van der Heijden uit. „We versterken het ecosysteem, werken samen met sectoren buiten de zorg, kijken naar de brede welvaart. Het uitgangspunt is steeds gezondheid, niet ziekte. Daar zit hem de belangrijke draai.’’
Hi!Noord wil ideeën bundelen, zo veel mogelijk mensen betrekken, laten zien hoe belangrijk de transitie is. „Het thema staat geweldig op de kaart. Dat blijkt wel uit het feit dat er weer duizend mensen afkomen op het festival maandag. En dat besef, dat dit is waar we samen heen moeten, dat is een belangrijke randvoorwaarde. Daarop kunnen we gaan bouwen, versterken en verbinden.’’
Gezondheidsrebellen
Om de transitie op de kaart te zetten en te versnellen, investeerde Hi!Noord afgelopen jaar allereerst veel in bewustwording en kennis. Talentvolle trainees werden opgeleid in de rijke maar o zo complexe contexten van zorg en welzijnsorganisaties en netwerken. Bestuurders en managers in de zorg werd de leergang Met Gezond Verstand aangeboden, waarin het belang van investeren in gezondheid werd benadrukt. „We willen op zo veel mogelijk plekken de urgentie van het thema aankaarten, altijd met de vraag: ‘en wat kun jij bijdragen aan de versnelling?’ Want we hebben echt iedereen nodig, van student tot beleidsmedewerker, van verpleegkundige tot toezichthouder. Bewustwording van je eigen rol is nodig om daarna gericht in oplossingen te kunnen denken.’’
Inmiddels is er een flinke community van ‘gezondheidsrebellen’ ontstaan. Deze mensen die op een andere manier tegen zorg en gezondheid aankijken voeden de transitie met frisse ideeën. „We moeten onalledaags denken voor onalledaagse innovatie op onalledaagse plekken. Om die reden organiseerden we dit jaar de hackathon Meer Gezonde Jaren. Daarvoor selecteerden we vijftien innovatieve ideeën die we in groepjes verder uitdachten. Dat was een bijzondere en inspirerende dag waar Valtes als winnaar uit kwam.’’
Ook zet Hi!Noord vanaf het begin in op het actief ontschotten van de ondersteuning voor innovatie in het ecosysteem. “Dat gaat enerzijds over de zichtbaarheid van innovatie, want onbekend maakt onbemind. Wat in Oost-Friesland werkt, kan met wat hulp ook heus in een Zuidwest-Drentse context landen, maar het begint bij van elkaar weten. Oplossingen worden soms ook op meerdere plekken tegelijk ontwikkeld, dan ligt een krachtenbundeling eigenlijk voor de hand. Dat vraagt om continue uitwisseling van informatie en ideeën over provinciegrenzen heen. We hebben bijvoorbeeld actief geholpen met de Datawerkplaats Mentale Gezondheid, een manier om doelpopulaties in beeld te brengen. Dat inzicht zoekt elke regio, maar door samen te werken gaat het sneller, goedkoper en beter. Met nu een focus op Drenthe, maar gebouwd in afstemming met vergelijkbare Friese en Groningse initiatieven. Slim verbinden om zo duurzame (noordelijke) infrastructuur voor de toekomst te bouwen’’
Publiek – privaat innoveren
De kennisinstellingen en het bedrijfsleven beschikken over een onuitputtelijke bron van ideeën. Maar meer radicale verandering komt uit de samenleving. Spreken met bewoners, patiënten en hulpverleners, dat zou de belangrijkste voedingsbron voor innovatie moeten zijn. Je moet weten waar behoefte aan is, je wilt snappen wat er voor nodig is dat mensen gezonder gaan leven of gezondheidstechnologie gaan omarmen. “We hebben daar de afgelopen twee jaar veel aandacht voor gehad maar het mag nadrukkelijk meer. We moeten écht meer gaan innoveren vanuit de behoefte en meer ruimte bieden voor inwoners, zorgmedewerkers en beleidsmakers met innovatieve ideeën. We kunnen het ons met oog op de urgentie van de transitie niet permitteren dat dat innovatiepotentieel onbenut wordt gelaten.
Innovatie met duidelijk maatschappelijk gewin, dat wil Hi!Noord bevorderen. Maar voor schaal heeft die innovatie ook een ‘adopter’ nodig. Daarin is de wisselwerking met de private sector cruciaal. Sinds kort werken Hi!Noord en Life Cooperative daartoe nauw samen. Life Cooperative is een vereniging van zo’n 50 Life Science & Health-bedrijven in Noord-Nederland, met een staande infrastructuur voor het (door)ontwikkelen van innovaties. Van der Heijden: „We gaan gezamenlijk het veld in om innovaties op te halen en toetsen deze op zowel de publieke als private business case. We brengen advies, faciliteiten, en financiering samen voor innovatie die de transitie helpt versnellen’’
Alles voor de transitie dus, die eenieders aandacht en doekracht vergt. Inmiddels zijn zo’n 30 verschillende organisaties partner van Hi!Noord. „Deze bovenregionale samenwerking van noordelijke netwerken, is uniek. Noord Nederland is al decennia wegbereider voor het samenwerken over domeinen en belangen heen voor meer gezonde jaren. Daar kan de rest van Nederland veel van leren, en zeker ook Den Haag”. Iedereen moet mee in de transitie van zorg naar gezondheid, met Hi!Noord hebben wij hier in het Noorden de versnelling al ingezet.
