Julia Finkielsztajn en Herman Beerda
In heel Nederland buigen knappe koppen zich over de vraag hoe we rioolwater beter kunnen zuiveren. Een noodzakelijke stap om de kwaliteit van ons oppervlaktewater te verbeteren. Schoner water, waaruit meer stoffen zijn verwijderd voordat we het terugbrengen in beken, meren en de Waddenzee. In Garmerwolde, op de zuivering waar al het afvalwater van de stad Groningen en omliggende dorpen wordt verwerkt, maakt Waterschap Noorderzijlvest met haar partners grote stappen.
De rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) van Garmerwolde is de grootste van Noord-Nederland. Er wordt hier water van zowel inwoners als van de bedrijven uit de wijde omgeving verwerkt. Op een gemiddelde dag verwerkt de rwzi zo’n 100.000 kuub rioolwater. Het gaat om water dat verontreinigd is met alle stoffen die door wc, douche, gootsteen en via gemeentelijke of industriële leidingen het riool in spoelen. En dat zijn er nogal wat. En dus is er werk aan de winkel als het op de rwzi binnenkomt.
Directeur afvalwaterketen Julia Finkielsztajn legt uit: “Het water wordt verdeeld over de drie zuiveringsstraten waarin we biologisch zuiveren. Daar doorloopt het, kort gezegd, een proces waarin bacteriën zich te goed doen aan alle stoffen in het water.” Een soort tafeltje dekje dus? “Precies, en hoe langer het water wordt blootgesteld aan de bacteriën, hoe meer ze kunnen afbreken. Daarnaast zetten we chemicaliën in om om het proces beter te laten verlopen.”
Brandstof
Om de bacteriën hun werk nog beter te kunnen laten doen, startte Noorderzijlvest in 2024 met een omvangrijke verbouwing van de drie klassieke zuiveringen. Finkielsztajn: “We vergroten de capaciteit van de zuiveringstraten en passen onze werkprocessen aan. Daardoor zijn de bacteriën veel langer ‘in de stroom’. Bovendien zorgen we voor meer beluchting, waardoor de bacteriën op de juiste momenten meer zuurstof krijgen. Dat is hun brandstof, ze gaan er harder van groeien en werken.”
De nieuwe zuiveringsstraten beschikken over meer sensoren en meetpunten, waardoor er tijdens het proces kan worden bijgestuurd. Een beetje meer zuurstof in het water, of juist wat minder. “Een bijkomend voordeel is dat we met deze nieuwe werkwijze ook minder chemicaliën hoeven te gebruiken,” zegt Finkielsztajn. “Tegelijk werken we op de rwzi in Garmerwolde ook aan andere ontwikkelingen, zoals het naar beneden brengen van de CO2-uitstoot en andere broeikasgassen. En we delen veel kennis met partners uit het hele land, waaronder andere waterschappen.”
Waterkwaliteit
Dagelijks bestuurder van Noorderzijlvest Herman Beerda is blij met de verbouwing: “De werkzaamheden op Garmerwolde nemen zo’n drie jaar in beslag. Twee van drie zuiveringsstraten zijn al klaar. Het is heel belangrijk dat we blijven investeren in rioolwaterzuivering, omdat we hiermee direct invloed hebben op de waterkwaliteit in ons werkgebied.”
Dat is hard nodig. De kwaliteit van oppervlaktewater staat onder druk. Dat heeft allerlei oorzaken. Van te veel meststoffen en pesticiden uit de landbouw tot de opmars van invasieve exoten. Beerda: “Het verbeteren van de waterkwaliteit, vastgelegd in de Europese Kaderrichttlijn Water, is een van de redenen dat ons werk aan water duurder wordt. We hebben als waterschap dertien rwzi’s die we willen blijven doorontwikkelen. En dan hebben we het nog niet eens over stoffen waar we nog géén oplossing voor hebben. Want zo goed als we nu bezig zijn met ons biologische proces: medicijnresten, pfas en microplastics halen we er op deze manier niet uit. Daarvoor zijn innovaties nodig waar we op dit moment samen met andere waterschappen hard aan werken.
Met ons pilot project REGAIN, een gezamenlijk onderzoek met WLN, North Water en CEW, hebben we bijvoorbeeld al veel kennis opgedaan over het verwijderen van medicijnresten. Ook willen we in de toekomst veel meer kostbare stoffen gaan terugwinnen uit het afvalwater. Denk aan cellulose en fosfor. Er kan nog veel winst behaald worden in de afvalwaterzuivering.”
Net als in Garmerwolde werkt Waterschap Noorderzijlvest ook aan de rwzi in Gaarkeuken. Deze nieuwe zuivering vervangt de installaties in Marum, Zuidhorn en het oude deel van de rwzi in Gaarkeuken. Het besluit om deze drie samen te voegen in één centrale zuivering was een strategische keuze. Hiermee is Gaarkeuken klaar voor de toekomst.
In totaal heeft het waterschap ondergronds zo’n 20 kilometer aan nieuwe persleidingen aangelegd. Deze leidingen transporteren het afvalwater van de oude zuiveringen naar de nieuwe in Gaarkeuken. Op dit moment wordt daar al het afvalwater van een groot deel van de inwoners en bedrijven van Westerkwartier gezuiverd. Op de foto hieronder komt tijdens de werkzaamheden een ruimerbrug aan van ruim 27 meter lang en 3,8 ton zwaar.
