“Bij maatschappelijke opvang verdient preventie de voorkeur.” Dat vindt Wender, een organisatie die maatschappelijke opvang en ondersteuning biedt bij dak- en thuisloosheid, (dreigend) huiselijk geweld, verslaving, psychische problemen en/of schulden. Wender, dat staat voor wendbaar, komt voort uit een samenwerking tussen Het Kopland (Groningen en Drenthe) en Zienn (Friesland). De organisatie is actief in de drie noordelijke provincies en heeft als doel mensen perspectief te bieden op een zelfstandig leven. Want Wender vindt dat ieder mens een veilig, eigen leven verdient.
En dat is zeker in de huidige tijdgeest nog niet zo eenvoudig, geven bestuurder Grietje Kalfsbeek en manager Strategie en Innovatie Lieuwe de Boer aan. Denk alleen maar aan het gebrek aan voldoende woningen. „We helpen mensen – jongeren, ouderen, vrouwen, mannen en gezinnen – om de draad weer op te pakken in hun leven. Daarbij proberen we opvang te vermijden en werken we het liefst preventief. Kortom, op tijd helpen voordat problemen groter worden. Dat doen we zo veel mogelijk lokaal en dichtbij de mensen. Als er sprake is van dakloosheid dan bieden we een plek binnen de maatschappelijke opvang of beschermd wonen. We zijn voor mensen vaak de laatste strohalm, die taak nemen we zeer serieus.”
Diverse opvang
Wender heeft twee speciale opvangplekken voor slachtoffers van huiselijk geweld, in Drenthe en in Groningen. Ook is er een locatie voor mensen met een verpleegindicatie, die naast hulp en begeleiding ook verpleging nodig hebben door fysieke problemen. Wender biedt tevens mogelijkheden voor forensisch wonen, voor mensen die (eventueel na detentie) zorg en ondersteuning opgelegd hebben gekregen van de rechter. Ook voor jongeren zijn er specifieke voorzieningen, in alle drie de provincies, waar zij bijvoorbeeld tijdelijk kunnen verblijven en de vaardigheden kunnen leren om zelfstandig te wonen. „Daarbij motiveren we jongeren zowel hun eigen krachten/talenten als die van hun netwerk te (her)ontdekken en in te zetten.”
Ketenpartners
Wender werkt samen met verschillende ketenpartners. Denk aan gemeenten, maar ook aan de GGZ, woningcorporaties en allerlei andere ondersteunende organisaties. „Er is sprake van een breed pallet aan ketenpartners, omdat dakloosheid vaak samengaat met een diversiteit aan ondersteuningsvraagstukken.”
Zoals bijvoorbeeld bij de opvang van daklozen. Een melding wordt zo snel mogelijk opgepakt door een interventiemedewerker. „Het doel hierbij is om die persoon op de plek te laten blijven waar hij of zij op dat moment verblijft. Vervolgens bespreken we wat het probleem is en hoe we daarin kunnen ondersteunen. We nemen de persoon in kwestie bij de hand in een complexe wereld van regels en procedures. We kijken vervolgens of iemand van het wijkteam de zorg op zich kan nemen of dat er specialistische ondersteuning nodig is. Wender is bij voorkeur zo kort mogelijk betrokken, maar zo lang als nodig en mogelijk is.”
Netwerk
„Het is ook belangrijk of de persoon een netwerk om zich heen heeft. De kans op een duurzame oplossing is dan namelijk groter. Ons streven is opvang zo veel mogelijk te voorkomen, omdat dit in de meeste gevallen beter is voor degene waar het om gaat. Dit wegen we dan ook heel zorgvuldig af.”
„Lukt het desondanks niet en moeten we iemand toch opvangen, dan kijken we waar de ondersteuningsbehoefte ligt en werken we toe naar een situatie waarin het perspectief op uitstroom zo groot mogelijk wordt. Het gaat er uiteindelijk om dat iemand een eigen huishouden kan runnen en een zelfstandig inkomen heeft.”
Woonruimte
Dat dit onder andere afhankelijk is van beschikbare woonruimte, behoeft geen nader betoog. „En op dit moment is juist dat voor heel veel groepen mensen een groot probleem. Zeker voor onze doelgroep, terwijl het perspectief op een eigen thuis zo’n belangrijk onderdeel is van de oplossing. Vanwege het tekort aan woningen moeten mensen nu langer dan gewenst in de opvang blijven.”
„We hebben met een aantal woningcorporaties afspraken gemaakt over zogenaamde ‘wisselwoningen’, waar tijdelijk kan worden gewoond en bewoners door ons worden begeleid. We willen dit graag op meer plekken realiseren en zijn daarover met corporaties en gemeenten in gesprek. Ook is er op basis van een landelijk initiatief een convenant afgesloten met de drie centrumgemeenten binnen ons werkgebied (Emmen, Groningen en Leeuwarden), woningcorporaties én andere aanbieders van maatschappelijke opvang en beschermd wonen binnen deze gebieden. Daarin zijn afspraken gemaakt over extra inspanningen die we gezamenlijk doen om cliënten binnen de maatschappelijke opvang en beschermd wonen zo snel mogelijk een huis te kunnen bieden. Zo stellen woningcorporaties extra woningen beschikbaar voor deze doelgroepen en worden onze medewerkers goed voorbereid op de procedures die nodig zijn voor aanmelding voor zo’n woning.”
Preventie
Dat preventie vaak een betere oplossing is dan mensen via maatschappelijke opvang aan een nieuwe woonruimte helpen, is duidelijk. „Dan is het wel nodig dat deze mensen intensief worden begeleid om de problemen die ze hebben te overwinnen. Wij noemen dat specialistische ambulante begeleiding. En natuurlijk is het van belang dat er voor hen snel een (wissel)woning beschikbaar is. Op de lange duur is dit beter en goedkoper dan mensen langer te moeten opvangen.”
„Een ander probleem is dat we bij de doelgroepen die hulp nodig hebben steeds complexere problematiek zien. Voor deze mensen is onvoldoende hulp beschikbaar, Wender is dan vaak de laatste plek waar ze terecht kunnen. Bij bepaalde psychische problemen en bij agressie kunnen wij niet meer in alle gevallen de juiste helpende hand bieden. Dan is samenwerking met andere partijen, zoals de GGZ, nodig. Dit is een maatschappelijk probleem waarvan we zien dat er landelijk aandacht voor is. Voor deze ingewikkelde problematiek moet een regionale oplossing komen, in samenwerking met meerdere partijen.”
Economische omstandigheden
In deze tijd neemt de zichtbaarheid van dak- en thuisloosheid, ook vanwege economische omstandigheden, toe. Echter is de maatschappelijke opvang niet de meest passende plek voor economische daklozen. „Wender is er juist voor de doelgroepen die meer hulp nodig hebben dan alleen onderdak. Omdat ook aan de achterkant de doorstroom van mensen uit de opvang stagneert, moeten we op zoek gaan naar andere oplossingen. Daarom pleiten wij ervoor om door middel van preventie aan de voorkant te investeren. Zo kunnen we, vaak complexere en duurdere, oplossingen achteraf voorkomen.”
