De CO2-footprint van baktarwe kan omlaag. Dat is de stellige overtuiging van Jan Nammen Jukema, Conceptmanager Akkerbouw bij Agrifirm. Samen met bakmeelproducent Dossche Mills en 12 Friese en Groningse telers wordt de emissie dit jaar al met 30 procent verlaagd.
De CO2-footprint van de teelt van baktarwe bestaat vooral uit de productie van kunstmest, de emissie van lachgas uit de bodem én het dieselverbruik tijdens de teelt. In totaal bedraagt de footprint op het akkerbouwbedrijf 0,3 tot 1,07 kilo CO2-eq per kilo versgewicht, blijkt uit recent onderzoek in opdracht van BO-Akkerbouw. “Als je de footprint van een brood uitrekent, dan is de tarweteelt verantwoordelijk voor ± 25 tot 30 procent van de totale uitstoot. Als coöperatie hebben we een unieke positie in de graanketen en daarmee ook de verantwoordelijkheid om teelttechnische oplossingen te vinden én een goed verdienmodel voor de telers te creëren waarmee we de footprint kunnen verlagen”, aldus Jukema.
Low Carbon baktarwe
Om de ambitie van baktarwe met een kleinere footprint concreet te maken, startten Agrifirm en Waddenmolen (onderdeel van Dossche Mills) het project ‘Low Carbon baktarwe’. In het teeltgebied langs de Waddenzee zijn 12 Friese en Groningse telers op 200 hectare begonnen aan de emissiearme tarweteelt. “Voor 2030 streven we naar halvering van de emissies. En gelijktijdig schalen we op naar meer hectares. We hebben dus echt ambitie om de teelt van baktarwe te verduurzamen”, zegt Jukema enthousiast.
Duurzame teelt past in lange termijn strategie
“Verduurzaming van de teelt doen we voor de lange termijn. Het moet de kwaliteit en opbrengst van tarwe in ons teeltgebied veiligstellen”, zegt Arne Steelandt, Manager Strategische Partners bij Dossche Mills.
Premie op bereiken doelstelling
Belangrijke onderdelen in het project zijn het gebruik van groene kunstmest, nitrificatieremmers én trekkers die op circulaire HVO-diesel rijden. Bij het behalen van de reductiedoelstelling van dit jaar, ontvangen de deelnemers een toeslag op de uitbetalingsprijs. Jukema: “Het is belangrijk dat verduurzaming van de totale keten ook daadwerkelijk een hoger inkomen voor de teler oplevert.”
Groene kunstmest
Kunstmest is, volgens het onderzoek van BO- Akkerbouw, verantwoordelijk voor 40 procent van alle emissies die direct aan de tarweteelt zijn verbonden. “We hebben daarom gezocht naar een kunstmestproducent die volledig met duurzame energie produceert. Fertiberia uit Spanje past perfect bij onze ambitie”, legt productmanager Levi Bin van Agrifirm-dochter Cebeco uit. “Naast de productie is ook de emissie van lachgas uit de bodem, die bij alle stikstofmeststoffen ontstaat, een aanzienlijk aandeel in de footprint. Om die emissie terug te dringen, bevat de meststof een coating die de stikstof langzamer beschikbaar maakt. Tegelijkertijd wordt de nitrificatie geremd. Het Belgische familiebedrijf koopt al haar baktarwe van telers in West-Europa. In die regio zijn klimaatverandering en (mest)wetgeving risico’s die de tarweteelt onder druk zetten. “Om onze aanvoer voor de toekomst veilig te stellen, investeren we in verduurzaming van de teelt. Daarbij gaat het om de stikstofefficiëntie, verbetering van de bodemkwaliteit én om reductie van de footprint”, zegt Steelandt. “Als bedrijf halveren we de footprint in 2030. Daarvan komt 80 procent voor rekening van de teelt. Zo kunnen we voldoen aan de vraag van onze klanten naar klimaatvriendelijke tarwebloem.”
De productie van stikstofkunstmest vraagt veel energie. In West-Europa werd daarvoor tot nu toe vooral gas gebruikt. Stijgende energieprijzen én de politiek-maatschappelijk druk om CO2-emissie fors terug te dringen, noopt de Europese kunstmestindustrie om over te schakelen op duurzame energiebronnen. “We zijn in 2022 gestart met die transitie en produceren nu als eerste producent onze stikstofkunstmest met energie uit zon, wind en waterkracht”, zegt Marc van Doorn, Head Green Development bij kunstmestfabrikant Fertiberia in Spanje. Daarnaast heeft Fertiberia de vervolgstappen in het productieproces klimaatvriendelijk gemaakt. De emissie van lachgas (N2O) – een sterk broeikasgas – is vrijwel nul bij de productie van nitraat.
Groene kunstmest moet in elke stap groen zijn
Groen geproduceerde stikstofkunstmest wordt de norm in West-Europa. Het Spaanse Fertiberia is al overgeschakeld op zonne-energie, maar heeft ook een oplossing voor de emissies die bij het gebruik van de kunstmest op het land ontstaan. Via Van de Reijt Meststoffen beschikt Fertiberia over eigen opslag in Moerdijk en heeft het vanaf september dit jaar een opslaglocatie aan het water in Drachten.
De markt van dieselproducten is de laatste jaren sterk veranderd; van diesel met een verplichte bijmenging van biodiesel (maximaal 7 procent), tot biobrandstoffen gebaseerd op reststromen van plantaardige oliën en vetten. Deze laatste categorie wordt aangeduid met de term HVO (Hydrotreated Vegetable Oil). “HVO is een brandstof die qua chemische samenstelling en eigenschappen gelijk is aan fossiele diesel, alleen dan afkomstig van bijvoorbeeld frituurvet. Door hergebruik van plantaardige oliën en vetten bespaar je op fossiele brandstof. Dat vertaalt zich in een kleinere footprint”, legt Pistoor uit.
Het Friese familiebedrijf levert via een landelijk dealernetwerk HVO-brandstoffen onder de eigen merknaam Blauwe Diesel, in verschillende samenstellingen: 20, 30, 40, 50 én een 100 procent HVO onder de naam Neste MY Renewable Diesel. Hoe hoger het getal, des te groter het positieve effect op het klimaat. “Daarnaast benadrukken we altijd het kwaliteitsverschil van HVO ten opzichte van diesel met een bio-bijmenging. HVO is gelijk aan pure diesel. Zowel jonge als oude dieselmotoren doen het er perfect op. Je kunt zonder technische aanpassingen omschakelen naar een klimaatvriendelijke brandstof.”
HVO-brandstof verlaagt direct de footprint van tarweteelt
“Landbouwtrekkers die rijden op HVO brandstoffen verlagen de CO2-uitstoot op agrarische bedrijven. We participeren met onze Blauwe Diesel daarom graag in CO2- reductieprojecten, zoals in Low Carbon Baktarwe van Agrifirm en Dossche Mills”, zegt Benjamin Pistoor van Future Fuels uit het Friese Oudehaske. “Binnen dit project leveren wij de brandstof met 50 procent HVO. Daarmee realiseer je een CO2-reductie van 45 procent.”
In de rol van brandstofleverancier binnen het Low Carbon Baktarwe-project zorgt Future Fuels voor levering van de brandstof aan de deelnemers én voor de benodigde certificaten om het CO2- effect onafhankelijk aan te tonen.
