Een schreeuw om woningen, een tekort aan vakbekwame mensen en de eis om duurzamer te werken brengen uitdagingen met zich mee voor de bouwsector. Spaansen Bouwsystemen in Harlingen speelt hier met Gevelklaar positief op in.
De nummer één onder de prefab beton-casco’s. Zo omschrijft Ab Knook, groepsdirecteur van de Spaansen Groep, Gevelklaar. Dit nieuwe product van het bedrijf is in een razend tempo ontwikkeld. In 2018 ontstond het idee, in 2020 begon de productie en inmiddels zijn al verschillende woningbouwprojecten met Gevelklaar gerealiseerd. Volgens Knook te danken aan een vloeiende samenwerking met verschillende partijen én aan het vertrouwen van klanten.
Robotarmen
Het begon met de vraag die elk bedrijf zich met regelmaat stelt: hoe kunnen we nog meer waarde toevoegen? „Er zijn minder vakbekwame mensen op de markt, vanwege de woningnood is een versnelling in bouwtempo gewenst en duurzaamheid is een belangrijk thema”, somt Knook op. Het bedrijf produceert al sinds jaar en dag prefab beton-casco’s voorzien van kozijnen en elektra. Maar wat als die casco’s in de fabriek al worden voorzien van keramisch afgewerkte gevels? „We hebben proeven gedaan en het bleek voor ons een haalbare stap.”
Spaansen vroeg het Belgische baksteenbedrijf Vandersanden om samen te werken voor de ontwikkeling van Gevelklaar. Vandersanden heeft met Spaansen het zogeheten RoboBrick-systeem ontwikkeld, dat steenstrippen met robotarmen verlijmt op prefabsystemen of wanden. „We zijn samen opgetrokken om het systeem zo in te richten dat het resultaat voldoet aan onze specifieke wensen”, vertelt Knook. „Het resultaat is van hoge kwaliteit. Om die reden geven we twintig jaar garantie op de lijmverbinding in plaats van de standaard tien jaar.”
Schoon proces
De hoge kwaliteit is mede te danken aan het feit dat Gevelklaar-casco’s worden geproduceerd in een geconditioneerde omgeving. Alles wat relevant is, wordt gemeten. Zoals de omgevingstemperatuur en mengverhouding van de lijm. „Hierdoor kunnen we de kwaliteit bewaken. Werken in een geconditioneerde omgeving zorgt er ook voor dat het bouwtempo hoger is. Weer of geen weer; wij kunnen op hetzelfde tempo blijven doorwerken.”
Een andere waardevolle samenwerking was die met Kingspan. Deze wereldleider op het gebied van isolatie- en bouwschiloplossingen heeft een nieuwe productiemethode voor isolatiemateriaal ontwikkeld, waarbij isolatiemateriaal op maat wordt geproduceerd. Zelfs rondom kozijnen hoeft niets meer worden weggesneden. Knook: „Hierdoor is er geen afval meer in het productietraject. Geen piepschuim, geen hout, geen rommel. Het is een heel schoon proces.”
Grote ontwerpvrijheid
Voor de productie van Gevelklaar heeft Spaansen een speciale fabriekshal laten bouwen. Alles bij elkaar opgeteld was het dus een omvangrijk project om te realiseren. Des te opvallender dat er tussen het idee en de daadwerkelijke productie van Gevelklaar slechts twee jaar zat. „Dit is te danken aan de inspanning van onze klanten en partners. De neuzen stonden dezelfde kant op, waardoor de samenwerking heel vlot en voortvarend is gegaan. Het is ook mooi om te zien dat veel betrokken partijen er baat bij hebben gehad: robotbouwers, fabriekshalbouwers, softwareontwikkelaars; noem het maar op.”
Een ander opvallend gegeven is dat Gevelklaar behoorlijk wat ontwerpvrijheid geeft voor architecten. Er zijn meerdere opties qua voegwerk, er is keuze uit ruim dertig kleuren steenstrips en er is keuze uit verschillende metselpatronen, zoals wild- en stapelverband. „De robot kan horizontaal en verticaal leggen. Alleen diagonaal lukt niet. Maar als ik kijk naar wat we nu allemaal geautomatiseerd kunnen doen, dan is er heel veel mogelijk. Gevelklaar is de Formule 1- auto binnen de prefab.”
Weken tijdswinst
Wat Gevelklaar oplevert voor de bouwsector, met alle uitdagingen die er spelen? Om te beginnen tijdwinst. „Eén van onze klanten heeft een project van 9 woningen in 66 dagen opgeleverd. Normaal kost dat een jaar. Op de ruwbouw realiseren we weken tijdwinst. Momenteel worden in Nederland 75.000 tot 80.000 woningen op jaarbasis gebouwd en we moeten naar 100.000 toe. Als wij en andere spelers in de markt dergelijke stappen zetten, dan halen we dat wel.”
Dan de duurzaamheidsuitdagingen. Voor nieuwbouwwoningen moet de isolatiewaarde (rcwaarde) van gevels 4,5 zijn. Spaansen heeft gekozen voor een rc-waarde van 5,4. „Mocht het bouwbesluit veranderen en de rc-waarde omhoog gaan, dan hebben we daarop nu al ingespeeld.”
Werden kozijnen voorheen geassembleerd op beton, nu worden ze in beton gestort. Goed voor de luchtdichting. Daarnaast is de hele productie van Gevelklaar energieneutraal dankzij zonnepanelen op de fabriekshal. Tot slot levert Gevelklaar een CO2-besparing op omdat deze gevels kant-en-klaar de deur uit gaan, waardoor minder transport naar en van de bouwplaats nodig is.
Perfectie
Als er dan nog iets te verbeteren is, dan is het alleen nog de uitstraling van de gevels. Die is eigenlijk iets té mooi. Geen metselaar, hoe ervaren ook, kan zo nauwkeurig werken als een robot. „We willen onze gevels nog echter maken door ze iets minder strak te laten ogen. Dus we zijn een beetje met de afwijkingen aan het spelen, zonder dat dit afbreuk doet aan het eindresultaat.”
Hoe dan ook, Gevelklaar wordt goed ontvangen door de markt. En dat is wat Knook voldoening geeft. „Dit is een nieuw product en toch steken verschillende opdrachtgevers hun nek uit: ‘Dít gaan we doen!’ Het is fijn om dat vertrouwen te krijgen. We zijn nog maar 2,5 jaar volwaardig aan het produceren en nu al staan op verschillende plekken in Nederland woningen en kleine appartementengebouwen met Gevelklaar. Het begon bij ons met een beeld: het zou toch mooi zijn als we dit kunnen bereiken. Nu is het er en het is ontzettend snel gegaan. Het is een soort droom die is uitgekomen.”
