Er is vanuit de overheid veel geld beschikbaar voor energiebesparing. De kunst is het geld bij ondernemer en consument te krijgen. Martijn van der Harst van Energie Inspectie ziet dat de markt kantelt. Van hulpvraag naar enthousiasme, van inzicht naar bewustwording, over de SVM- subsidie voor mkb- ondernemers, maatwerk in de winkelstraat en het belang van samenwerking.
„Er speelt veel”, stelt Martijn van der Harst, oprichter en algemeen directeur van Energie Inspectie in Leeuwarden. „De prijzen van energie zijn explosief gestegen door externe factoren zoals de oorlog in Oekraine. Het kabinet heeft heel veel maatregelen genomen die gericht zijn op besparing van energie om de uitstoot van CO2 terug te dringen. Veel gesprekken gaan over kostenbesparingen, wat begrijpelijk is en noodzakelijk gezien de inflatie en het effect voor ondernemers. Het kabinet dwingt met wetgeving ons allemaal tot het nemen van maatregelen. Aan de andere kant stelt ze ook heel veel subsidie beschikbaar om maatregelen mogelijk te maken. Heel breed, van advies tot isolerende maatregelen, van warmtepompen tot zonnepanelen en elektrificatie. Vanuit het Rijk, maar ook vanuit gemeenten en provincies. Weet alleen al dat de SVM- subsidie maar liefst tachtig procent vergoedt! Ik leg dat zo verder uit.”
De markt kantelt
„Wat wij dagelijks merken is dat veel mkb- ondernemers en winkeliers, net als veel consumenten, geen idee hebben wat ze moeten en wat ze kunnen met energiebesparing. Ze hebben het vaak simpelweg te druk met de dagelijkse bedrijfsvoering, de zorgen over personele bezetting. Meer onzekerheid, hogere kosten, inflatie. Het interessante is, dat de overheid zich realiseert dat er van alles moet gebeuren, maar die zit in haar eigen dynamiek. Die winkelier en ondernemer zitten in hun eigen dynamische wereld, maar op een ander spoor. De kunst is dat we elkaar moeten bereiken om stappen te zetten. Ik realiseer me dat dat een spanningsveld kan zijn. De overheid weet dat ze het niet alleen kan en marktpartijen als Energie Inspectie nodig heeft om een kanteling tot stand te brengen. En daarbij moet ze zich altijd verantwoorden voor de publieke middelen. Samenwerking moet zorgvuldig en transparant. Dat is ook een kwestie van aan elkaar wennen. Maar ik merk dat de markt kantelt. Dat is een compliment aan iedereen: we veranderen ons gedrag, we leren met hulp van elkaar steeds beter te besparen.”
Even terug naar die SVM- subsidie (de Subsidieregeling Verduurzaming Mkb). Waarom is die zo interessant? Martijn van der Harst: „Die regeling voor ondernemers vergoedt tot tachtig procent. Het is opgedeeld in kleine maatregelen, waarvan een deel verplicht is, en in grote maatregelen. Bij dat eerste kun je denken aan tochtstrips en brievenbusborstels. Bij de grotere maatregelen gaat het over bijvoorbeeld isolatie en beglazing, maar ook warmtepompen en zonnepanelen. De subsidieregeling gaat over de mogelijkheden van het inhuren van advies over welke maatregelen je kunt nemen en over de uitvoering daarvan. Energie Inspectie heeft voor het opstellen van dat advies haar eigen gekwalificeerde adviseurs die geregistreerd zijn bij DEB.nl, het platform van Rijksdienst van Ondernemend Nederland. Behalve het advies kunnen we de mkb- ondernemer ondersteunen bij de uitvoering van energiebesparende en verduurzamingsmaatregelen. De digitale aanvragen voor de subsidie bij de RVO doen we ook. Er ligt echt veel geld klaar, dus het is echt de moeite waard daar naar te kijken.”
Fijn dat iemand me helpt!
Is dat niet een van de problemen van nu: niet weten wat er allemaal verkrijgbaar is aan subsidies? „Ja, dat is ook voor veel ondernemers lastig, ze zijn zich er vaak niet van bewust. Dat is wat wij merken als we bij ze langs gaan en laten zien wat er kan. Dan horen we veel enthousiasme en zien we de bereidheid om aan de slag te gaan. We merken de opluchting van ‘oh fijn, er is iemand die me helpt door de bomen het bos te zien’. In de winkelstraten zien we dat ook, winkeliers zijn vaak zo druk dat ze niet doorhebben dat het geld via de energierekening de winkel uitvliegt. Daar valt bij sommigen niet tegenop te werken. Het is een bedrag dat afgeschreven wordt: maar wat betekent die factuur, wat staat er op, hoe komen die bedragen zo hoog?
Dat inzicht ontbreekt vaak, dus ook het inzicht hoe je in korte tijd dat heel sterk gestegen bedrag fors naar beneden kunt krijgen. Als we eenmaal dat gesprek hebben, ontstaat het enthousiasme over wat er kan, over de subsidies die er blijken te zijn en wat je zelf kunt doen. Energie Inspectie heeft voor ondernemers een app ontwikkeld, waarmee ze hun verbruik 24/7 kunnen monitoren. Vaak hoor ik eerst nog, maar de winkel is s ’nachts toch dicht? Dat is zo, maar weet je hoeveel energie en gas je in die uren verbruikt en is dat echt nodig? Met dat soort inzicht in je eigen situatie kun je mensen leren aan de knop te draaien.”
Kom je makkelijk in gesprek? „Dat is wel een dingetje inderdaad. Veel mensen, ook ondernemers, zijn wat huiverig. Misschien argwanend, het is verschillend. Ik durf wel te zeggen dat als je als ondernemer met een ondernemer aan tafel zit, je vaak makkelijker dat gesprek voert. Dan voel je dat het lastig is in deze tijd van gestegen inflatie om een hulpvraag te stellen. Terwijl het juist zo wezenlijk is om een stap vooruit te kunnen zetten naar energie en kosten besparen. Wij maken dat concreet voor ze. Misschien zijn ze naar mij wat eerder en makkelijker open dan tegen iemand van de gemeente. Dat is denk ik ook waar we elkaar juist moeten zien te vinden: samenwerken om energie te besparen, om CO2 naar beneden te krijgen, om een beter klimaat te bevorderen. Ieder heeft daarin zijn rol, zijn kennis en kunde. Laten we daar meer gebruik van maken. Ik zie bij veel overheden het besef om samen te werken en resultaat te boeken. Wat dat betreft is er veel veranderd in de afgelopen paar jaar.”
‘Dat is denk ik ook waar we elkaar juist moeten zien te vinden: samenwerken om energie te besparen, om CO2 naar beneden te krijgen, om een beter klimaat te bevorderen’
Pilot Leeuwarder winkeliers
Jullie hebben de afgelopen tijd een pilot gedraaid in de Leeuwarder binnenstad. Wat hield dat in? „De gemeente Leeuwarden heeft voor energiebesparing de komende twee jaar veel geld beschikbaar gesteld, zo’n 1,9 miljoen euro per jaar (uit het inflatiepakket, waaronder energiebesparing en verduurzaming voor ondernemers), voor allerlei maatregelen. Dat is natuurlijk heel positief. Een daarvan is winkeliers in de gelegenheid stellen ons in te huren voor advies en de eerste kleine maatregelen. Dat is in korte tijd een succes geworden en veel winkeliers in de binnenstad werden er echt blij van! Omdat de pilot positief is, schalen we de komende maanden op naar de dorpen in de gemeente. Nog voor de zomer gaan we de eerste 25 winkeliers in de Leeuwarder dorpen op dezelfde manier helpen. En daarna schalen we verder op. Ik vind dat de afdeling Economische Zaken van de gemeente Leeuwarden hier een compliment verdient. De wil is er in gemeente en bij de gemeenteraad om te helpen met het beschikbaar stellen van geld. Maar zij hebben de handschoen opgepakt om te zorgen dat het mogelijk wordt. Ze zijn zich anders gaan organiseren voor meer verbinding om meer mkb- ondernemers bij te kunnen staan.”
Besef van samenwerking naar maatwerk
Martijn van der Harst constateert dat er landelijk en provinciaal steeds meer belangstelling ontstaat voor samenwerking en maatwerk in aanpak. „Het is vaak nog zoeken naar de juiste aanpak. Niet zo gek, want er is in een paar jaar tijd veel gebeurd, er is een grote druk ontstaan om te veranderen. De wil en de noodzaak om klimaatmaatregelen te nemen is groter dan ooit. De kunst is te weten hoe je iets het beste kunt aanpakken. Geld is niet het probleem, er is op allerlei niveaus en via allerlei kanalen veel geld beschikbaar voor transitie. De financiële prikkels zijn er. In augustus start vanuit het Ministerie van Volkshuisvesting ook nog het Nationaal Isolatieprogramma, dus het aantal subsidies neemt alleen maar toe. De kunst is geld tijdig op de juiste plek te krijgen. Dat is waar we ons met Energie Inspectie op hebben toegelegd. Kennis van de materie, van beschikbare middelen, van het individueel per huishouden, per bedrijf of organisatie inzichtelijk maken van wat er speelt en hoe je kunt besparen. Daarover adviseren we; het is dan nog wel zaak dat het uitgevoerd wordt, vergis je daar niet in. Tussen advies en uitvoering kan zomaar een jaar zitten. Maar wat je het liefste wilt, los van leren besparen, is dat je mensen meeneemt in gedragsverandering. Komen tot het besef wat jezelf kunt doen, waarom je het zou doen. Een huishouden verschilt wat dat betreft echt niet veel van een winkel of ander bedrijf. We moeten die transitie omarmen en samenwerken om meer resultaat te bereiken in een transitie die veel meer is dan energie of kosten besparen. Het gaat ook om ons kostbare water, om biodiversiteit, om het geheel van ons milieu. Wat heeft waar invloed op, wat is echt effectief als je wilt besparen, hoe kan het beter en sneller, maar vooral ook geredeneerd vanuit het is goed voor de lange termijn en niet alleen voor jouw verdienmodel op dit moment?”
Trainen naar bewustwording
„Dat is waar we onze nieuwe energie-adviseurs en coaches intern op trainen in een vijfweeks programma. Die gaat niet alleen in op installatietechniek, op regelgeving, op communicatie en gesprekstechnieken, op het verzamelen, interpreteren en inzichtelijk maken van data, het inzicht krijgen in de eigen energierekening en welke maatregelen als zonnepanelen, isolatie of warmtepompen en subsidies beschikbaar zijn. Het is bewustwording en leren hoe jij daar vanuit je kennis aan kunt bijdragen. We hebben er een trainingsapp voor ontwikkeld die in logische stappen en per thema kennis verschaft. Ik vind het echt gaaf om te zien hoe je mensen daarin mee kunt nemen. Wat het met hen zelf doet, hoe je complexe materie toegankelijk maakt. Ik ben er trots op dat we al meer dan een half jaar een paar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk hebben als adviseur. Het is een stimulans voor anderen ook aan de slag te gaan. De komende maand leiden we weer nieuwe collega’s op, want de vraag is groot. Dat we dat mogelijk kunnen maken, zit in onze schaalgrootte en het gebruik van apps en andere technologie. Juist die aanpak maakt het mogelijk binnen korte tijd veel stappen te zetten met concreet maatwerk. Daarmee hebben we impact. Door samenwerking meer consumenten en meer ondernemers helpen stappen te zetten naar besparing en besef. Spreekt dat je aan, kom dan langs, want we kunnen gerust nieuwe collega’s gebruiken.”
