„In de zorg is nog altijd een meerderheid aan vrouwen werkzaam; de zorg vraagt om leiderschap en ondernemerschap van deze groep.” Dat zegt Victorine de Graaf-Peters, directeur van het domein Gezondheid en Welzijn op Hogeschool Windesheim, met vestigingen in Zwolle en Almere.
„De gezondheidszorg staat voor grote uitdagingen en het is de vraag hoe we daar met elkaar antwoorden op gaan vinden.” Missie, visie, domein, waar geloven we in en wat gaan we doen, hoe doen we recht aan diversiteit; het zijn onderwerpen en vragen die volgens haar in alle opleidingen die gezondheid en welzijn raken terug moeten komen.
„Het is een must dat vrouwelijk ondernemerschap een belangrijke plaats in onze maatschappij gaat innemen en dat kan op allerlei manieren”, aldus De Graaf-Peters. Vrouwelijk ondernemerschap, zo blijkt uit onderzoek, is niet per definitie anders dan mannelijk ondernemerschap, maar wordt juist door stereotypen geremd. „We moeten zorgen dat daar gendergelijkheid ontstaat. Onderwijs is daar één onderdeel van, maar ondernemerschap zelf is dat ook. En juist op dat gebied zit nu mijn persoonlijke uitdaging, omdat ik vanuit mijn ervaring beide werelden kan verbinden.”
Taal
Als voorbeeld noemt De Graaf-Peters de opleiding Logopedie. Het aantal studenten loopt de laatste paar jaren terug, terwijl taal en spreken het belangrijkste instrument is dat we tot onze beschikking hebben. „En daaronder versta ik ook digitaal. Iedereen moet een bijdrage kunnen leveren aan de nieuwe wereld, gesproken, geschreven of digitaal. We gaan daarom opnieuw naar het vak Logopedie kijken, het ondernemerschap erin brengen en dat is meer dan bijvoorbeeld het oprichten van een eigen praktijk na je studie. Er liggen wat dat betreft al heel veel patronen, het is de uitdaging om daar een nieuw breiwerk van te maken. Dat is nodig om de nieuwe studenten te blijven boeien en binden.”
Volgens De Graaf-Peters moet in de opleidingen binnen het domein gezondheid en zorg veel meer worden uitgegaan van het individu, passend bij de moderne tijd. „Voorheen werd in de gezondheidszorg bijvoorbeeld gezegd: als het voor 70 procent van de mensen werkt, dan gaan we dat vergoeden. Maar, voor die overige 30 procent is dat geen oplossing. Dat soort vraagstukken moeten we juist in deze tijd oplossen en dat vraagt om ondernemerschap en innovatie. We leven in een maatschappij met veel diversiteit, we moeten daarom uitgaan van het verschil tussen mensen. Dat vraagt om een geheel andere visie, ook vanuit de bekostiging, in de gezondheidszorg.”
Regie
„Lastig? Ja, maar niet onmogelijk. Om de gezondheidszorg in de toekomst overeind te houden, moeten we toe naar een situatie waarbij mensen zoveel mogelijk zelf de regie houden. En waarbij de professional zoveel mogelijk naast de mensen staat. Daar ligt een enorme uitdaging, het is een grote puzzel in een versnipperd landschap. Dat vraagt om een andere aanpak, dat vraagt om ondernemerschap.”
En dus ook om een andere manier van onderwijs geven. De Graaf-Peters:„ Het is niet alleen maar geven, waarbij de student de ontvanger is. Het gaat veel meer om coachen, waarbij niemand onnodig uitvalt en ook een student veel meer zelf de regie krijgt over zijn studieloopbaan. Daarbij speelt veiligheid en vertrouwen in elkaar een belangrijke rol. Iedereen is anders, laten we daar op inspelen, dat wordt de missie voor de komende jaren.”
‘Laat de mooie dingen die er gebeuren in de zorg maar zien, vertel het verhaal’
„We moeten dat samen doen, in netwerken binnen de regio. En daarbij spelen ook ondernemers een belangrijke rol. Laat de mooie dingen die er gebeuren in de zorg maar zien, vertel het verhaal, want er gebeuren al heel veel goede dingen.”
Complex landschap
Volgens De Graaf-Peters is deze aanpak onderdeel van een andere, nieuwe economie. „We kunnen niet blijven streven naar oneindige groei uit eindige bronnen en daarin speelt de zorg een belangrijke rol. Ook daar moeten we streven naar circulariteit. Kortom, we moeten de professional voorbereiden op een complex landschap, waarbij leiderschap en ondernemerschap van doorslaggevend belang worden voor de vraag of we onze gezondheidszorg toekomstbestendig kunnen maken.”
Er zijn volgens haar voorbeelden van organisaties waar de verantwoordelijkheid daar wordt neergelegd waar hij hoort. Met goede resultaten en meer tevredenheid over het werk. „Dat is ook een vorm van ondernemerschap, of noem het eigenaarschap. De regie moet terug naar de mensen die zorg uitvoeren en naar de mensen die zorg ontvangen. Samen kunnen zij voor goede resultaten zorgen. We moeten voorkomen dat mensen aangeleerde hulpeloosheid gaan ontwikkelen, want dat draagt nooit bij aan verbetering. Ja, dat begint bij de jeugd en gaat door tot het einde van je leven.”
Persoonlijke leerroute
De Graaf-Peters beseft dat hetgeen ze graag wil nieuw is in onderwijsland. „Er is nog geen bestaand systeem voor wat wij willen. We moeten nu kijken hoe we ons onderwijs moeten aanpassen. Iedere opleiding binnen Windesheim heeft een curriculem, waarin staat wat een student beheerst wanneer hij zijn diploma heeft. Binnen zijn opleiding kan een student een persoonlijke leerroute kiezen, op basis van wat hij of zij wil leren. We gaan uit van het verschil, niet van overeenkomsten. Verschil in inhoud, maar meer nog in tempo, onderwijsvorm en manier om te toetsen of iemand de kennis en vaardigheden heeft aangetoond. Wie iets wil leren moet eerst door elkaar geschud worden. Vanuit die chaos kom je uiteindelijk tot organisatie. Loskomen van het oude patroon, om tot nieuwe inzichten te komen.”
„Kortom, we willen ondernemende en onderzoekende professionals opleiden, die de eigen regie krijgen over zowel het leerproces als het werkzame leven. Dat vraagt ook van werkgevers aanpassingen, hij krijgt mondiger medewerkers, waarbij hij de vraag mag stellen: wat kun jij bijdragen aan mijn organisatie? Daar willen we onze studenten op voorbereiden en in vind het een enorm mooie uitdaging om daaraan bij te dragen.”
