„Het boeren is in de loop der jaren wel anders geworden”, zegt advocaat Anja Roos. Samen met haar confrères Aukje Kroondijk en Ronald de Nekker van Omny De Vries Advocaten in Wolvega helpt ze boeren in de problemen. En niet alleen omdat ze daarmee nou eenmaal hun boterham verdienen, maar omdat ze zich verbonden voelen met de boerenstand. Kroondijk en Roos zijn boerendochters. De vader van De Nekker heeft een fouragehandel. Elke vrijdagmiddag verruilt hij zijn toga voor een overall en spring hij op de vrachtwagen om strobalen te bezorgen bij klanten van zijn vader. „Heerlijk, even iets anders en je hoort allemaal verhalen bij de boeren.”
Veel boeren zitten in de problemen omdat het niet altijd lukt de steeds ingewikkelder wordende boerenpraktijk bij te benen „En ook niet iedereen is online even bedreven”, vult De Nekker aan. „Dan sturen ze een formulier in en dan vinden ze dat het maar goed moet zijn. Maar ja, zo werkt het niet.”
De Europese gemeenschappelijke landbouw subsidies waar boeren recht op hebben, vormen een substantieel onderdeel van de omzet, maar agrariërs moeten door nogal wat hoepeltjes springen om voor Europees geld in aanmerking te komen, legt Anja Roos uit: „Er moet worden voldaan aan diverse voorwaarden in het kader van onder andere dierwelzijn, diergezondheid, mestregelgeving, en hygiëne en daar komt veel papierwerk bij kijken.”
Soms loopt dat mis. „Als je vergeet een vinkje te zetten of even niet scherp bent in de bedrijfsvoering, kan dat leiden tot een boete of een hoge korting van de overheid”, zegt Kroondijk. Beste strategie voor boeren die er niet meer uitkomen, zegt Kroondijk: „Zorg voor een goede adviseur. En trek tijdig aan de bel als het toch misloopt. Wacht zeker niet tot de dagvaarding er ligt. Dan kunnen we kijken of er nog wat te repareren valt of dat de boete te matigen is. Hoe dan ook, we staan voor de boer.”
De drie advocaten merken dat de boeren een redelijk goed jaar achter de rug hebben. „De melkprijs was goed, meerdere komen een beetje op adem.” Maar ook een aantal boeren hebben dat goede jaar niet gehaald, omdat ze moesten stoppen. Anja Roos (die ooit boeren met buitendijkse grond een enorme dienst heeft bewezen door met succes te bepleiten dat ook deze buitendijkse tot natuur bestempelde gronden voor betalingsrechten in aanmerking komen) had het druk met boeren die voor of in 2015, met steun van de banken, flink hebben geïnvesteerd in uitbreiding van hun bedrijf. Soms wel met verdubbeling van de veestapel tot gevolg. Maar toen duidelijk werd dat de fosfaatrechten werden gebaseerd op het aantal dieren op de peildatum 2 juli 2015. Zaten die boeren daar met een forse financiering, terwijl ze veel minder koeien mochten houden en melken dan waarop de uitbreidingsplannen waren gebaseerd. „Daar hoor je nooit wat over, maar dat heeft veel meerdere boeren hun bedrijf gekost.” Zeker, ze heeft geprocedeerd. Tevergeefs. „De rechter ging mee met de Minister van LNV die van mening was dat de boeren de maatregel aan hadden kunnen zien komen. De maatregel was voorzienbaar, aldus de Minister”
En zo is op meer vlakken waakzaamheid geboden. Kroondijk noemt een Fries voorbeeld: de meeste boeren hebben een natuurvergunning nodig en zeker in de buurt van een natuurgebied. Recent zijn door de overheid in diverse natuurgebieden in Friesland de in stand te houden natuurtypen of soorten toegenomen. Dit kan leiden tot groot nadeel voor het verlenen van een natuurvergunning, maar ook voor de bestaande vergunningen en stikstofbelasting op de natuurgebieden. Zo wordt het stikstofprobleem dus alleen maar groter gemaakt.
„Het is een salamitactiek”, vat De Nekker het samen.
De stikstofdiscussie houden de drie juristen nauwlettend in de gaten. Ze begeleiden nu al boeren bij uitkoopprocessen. Ze zien van dichtbij hoeveel impact het heeft op de boeren. Niet alleen emotioneel maar ook financieel. Het frame dat alle boeren miljonair zijn verwijst De Nekker naar het land der fabelen. „Eerst moeten ze afrekenen met de bank. Daarna komt de fiscus langs. Vaak moet er in de familie nog het nodige verdeeld worden. Wat er dan over is valt niet altijd mee.”
Mot in de maatschap
Je zou het bijna vergeten in alle heftige discussies over de boerenstand, maar ook boeren krijgen wel eens mot in de maatschap. Waar Anja Roos is gespecialiseerd in bestuursrechtzaken (procedures tegen de overheid), houden De Nekker en Kroondijk zich ook bezig met allerlei andere problemen die op een boerenbedrijf kunnen spelen, zoals pachtgeschillen. Maar ook ruzie in de maatschap is zo’n probleem. Het komt vaker dan verwacht voor dat vader en zoon of twee broers het niet meer kunnen vinden en apart verder willen. Dat is net een echtscheiding, alleen moet er dan ook een compleet bedrijf ontvlochten worden. Een gecompliceerde taak waar veel deskundigheid bij komt kijken en jaren kan duren, als partijen er onderling niet uitkomen. Daarnaast zijn ze alle drie advocaten privé actief in de paardensport en -fokkerij. Naast agrariërs weten paardenmensen met een juridisch probleem Omny De Vries Advocaten dan ook te vinden.
