De bouwwereld verandert flink en in rap tempo. In de nieuwste prefab-fabrieken rollen hele panelen, inclusief installatiewerk, van de bank. Daarnaast heeft digitalisering een vlucht genomen. Daarom bieden ROC Friese Poort en Friesland College vanaf september de opleidingsrichting Smart Building aan, waarbij de grenzen tussen bouw, installatie- en elektrotechniek én IT zijn vervaagd. De twee ROC’s hebben daarmee een primeur in Noord-Nederland. „Studenten worden specialist in het verbinden van verschillende disciplines.”
Met de woningnood en de schreeuwende behoefte aan duurzame, energieneutrale en toekomstbestendige woningen zijn er uitdagingen genoeg in de bouw. Het vraagt om anders opgeleid personeel. Niet iemand die zich puur heeft gespecialiseerd in bouw of installatietechniek, maar iemand die kennis heeft van verschillende disciplines en deze met elkaar weet te verbinden.
Nieuwe ontwikkelingen
De afgelopen jaren heeft een werkgroep van ROC Friese Poort en Friesland College, onder wie Martin Strampel (coördinerend docent Sneek) en Gerda Sinnema (onderwijskundige en tot voor kort projectleider domein Bouw en Infra), de opleidingsrichting Smart Building ontwikkeld. Hierbij hebben ze nauw samengewerkt met bedrijven zoals Pranger-Rosier Installaties, Friso Bouwgroep, Van Wijnen en Jorritsma Bouw.
„De bouwwereld vraagt om andere mensen, mede met oog op klimaat en digitale ontwikkelingen”, vertelt Strampel. „Voorheen waren bouwkunde en installatietechniek losse opleidingen, bij Smart Building worden deze takken van sport samengevoegd en gemixt met IT en elektrotechniek.” „Dat hier vraag naar is, zie je bijvoorbeeld al bij de nieuwe fabriek van Van Wijnen in Heerenveen”, vult Sinnema aan. „Daar maken ze onder andere prefab wanden waar al het installatiewerk al in zit.”
Levensecht onderwijs
Tijdens Smart Building worden studenten opgeleid tot adviserende gesprekspartners voor de hele bouwketen. Het is een brede opleidingsrichting waarbij alles draait om levensecht onderwijs. Al vanaf het eerste jaar voeren de studenten praktijkopdrachten uit, liefst voor het bedrijfsleven.
Strampel: „Ze werken bijvoorbeeld tien weken aan een bushokje dat energie opwekt en gaan daarna aan de slag met het ontwerpen van een biobased strandhuis. De projecten worden steeds groter. In het derde en vierde leerjaar mogen ze aan de slag voor bijvoorbeeld scholen en ziekenhuizen. We werken zoveel mogelijk samen met het bedrijfsleven.”
Alle vakken die bij Smart Building horen, worden verweven met het uitvoeren van de projecten. Een schrijfopdracht voor Nederlands kan bijvoorbeeld het schrijven van een brochure voor een tiny house inhouden. Rekenen komt neer op het maken van een begroting voor een project. „Door alle vakken te integreren in Smart Building, willen we de studenten gemotiveerd houden”, vertelt Strampel. Overigens draait het tijdens de opleidingsrichting niet alleen om beroepskennis, onderstreept Sinnema. „Ook vakken als duurzaamheid en burgerschap, oftewel hoe functioneer ik binnen de maatschappij, komen aan bod.”
Baangarantie
Er zijn verschillende locaties waar studenten de opleidingsrichting Smart Building kunnen volgen: in Sneek, Drachten en Leeuwarden. Handig, aangezien de verschillende locaties ook weer hun specifieke kracht hebben, weet Jan Stavast, opleidingsmanager Bouw Leeuwarden. „Werken met drones gebeurt steeds meer in de bouw. Maar in Leeuwarden mag je niet oefenen met drones vanwege de vliegbasis, dus bieden we dat aan in Sneek. In Leeuwarden heb je dan weer een innovatieve hotspot zoals Ekwadraat waar leerlingen wat mee kunnen. Maar we werken bijvoorbeeld ook samen met Biosintrum Oosterwolde, waar ook heel veel interessante kennis ligt voor studenten.” Mooie geluiden, maar het begint allemaal bij de aanmeldingen voor de opleidingsrichting. Jongeren motiveren voor de bouwsector is al jaren een uitdaging in Nederland. Scholen bezoeken, gastlessen door mensen uit de praktijk, zoveel mogelijk laten zien wat de bouw anno 2022 én in de toekomst inhoudt; ROC Friese Poort en Friesland College grijpen elke mogelijkheid aan om jongeren te inspireren. Juist omdat Smart Building zo’n brede, gevarieerde opleidingsrichting is met een praktijkgerichte insteek kan het veel jongeren aanspreken, verwacht Martin Strampel.
Daarnaast kan baangarantie een belangrijke motivator zijn. En die is er, meent Stavast . „Afgestudeerde studenten kunnen overal aan de slag: binnen de bouw, bij een architectenbureau of bij een gemeente bijvoorbeeld.” Die overtuiging heeft Gerda Sinnema ook. „De vraag is groot naar smart builders. Daarom is het voor mensen die al werkzaam zijn in de bouw mogelijk om modules te volgen binnen Smart Building, zodat ook zij up to date blijven. Dit is echt het bouwen van de toekomst.”
Mooie combinatie
„De bouwwereld innoveert in hoog tempo. Dat zien we bijvoorbeeld terug bij Smart Buildings en circulair- en industrieel bouwen. Bouwbedrijven hebben hierdoor een grote behoefte aan een nieuwe generatie, breed opgeleide medewerkers. Medewerkers die niet alleen meerdere technische disciplines beheersen, maar ook nog eens klantwensen kunnen vertalen in slimme en creatieve oplossingen. De opleidingsrichting Smart Building, die in nauwe samenwerking met het werkveld is ontwikkeld, bevat al deze componenten. Studenten krijgen tijdens deze praktijkgerichte opleidingsrichting een mooie combinatie van vakgebieden en vaardigheden. Ze zijn daardoor van grote waarde voor innovatieve bouwbedrijven als Van Wijnen.”
